75ste verjaardag van 'showproces' tegen kardinaal Stepinac

Een luidruchtige publieke aanwezigheid, een sporthal in Zagreb die was omgebouwd tot rechtszaal en de veroordeling van kardinaal Alojzije Stepinac, de hoogste vertegenwoordiger van de katholieke Kerk in Kroatië. Meer had het bewind van de toenmalige Joegoslavische partizanenleider en dictator Josip Broz Tito niet nodig voor een van de belangrijkste showprocessen uit de naoorlogse geschiedenis. Het vonnis werd door de aanhangers van Tito in de sporthal op gejuich en applaus onthaald.

Meedogenloze vervolging door de partizanen

Na de door interetnische conflicten, massamoorden en genocides door het Kroatische Ustaša-bewind en de Cetniks (leden van een nationalistische en royalistische guerrillaorganisatie in Joegoslavië tijdens WO II) – met naar schatting een miljoen doden – herstelde het bewind van Tito meedogenloos de orde met massaexecuties van krijgsgevangenen, liquidaties en de vervolging van de aanhangers van de 'oude orde', tegenstanders en leden van de Duitse etnische minderheid. Ook de veroordeling van de kardinaal moest dienen om tegenstanders af te schrikken en om zich van de macht te verzekeren.

Het zorgde ervoor dat de Kroatische kardinaal Stepinac op 11 oktober 1946 tot 16 jaar dwangarbeid en het verlies van zijn burgerlijke en politieke rechten voor nog eens vijf jaar werd veroordeeld. Ook al zijn bezittingen werden verbeurd verklaard omdat hij volgens de toenmalige machthebbers had samengewerkt met de Ustaša, die een kwalijke faam hadden vergaard door hun gruweldaden. Kardinaal Stepinac bleef tot zijn laatste ademtocht (hij overleed in 1960) zijn onschuld volhouden, maar tot op vandaag roepen Servisch-orthodoxen de veroordeling in om tegen zijn heiligverklaring te protesteren. Historici zijn het daarmee veel minder mee. De kardinaal was een fel tegenstander van het communisme en als hoofd van de katholieke Kerk in Joegoslavië voor Tito ook een te duchten tegenstander. Dankzij het showproces met zijn voorspelbare uitslag werd hij samen met zijn aanhangers politiek uitgeschakeld.

Heiligverklaring zaait verdeeldheid

In 1988 werd de Kroatische kardinaal door paus Joannes Paulus II zalig verklaard en in 2016 werd het vonnis officieel vernietigd door een rechtbank in Zagreb. In het vooruitzicht van de heiligverklaring werd een commissie opgericht, maar die slaagde er niet in om de meningsverschillen uit de weg te ruimen. Volgens historica Marie-Janine Calic is het duidelijk dat kardinaal Stepinac geen fascist en evenmin een sympathisant was van het Ustaša-regime. Maar hij heeft zich nooit officieel gedistantieerd van de vervolging van joden en andere etnische groepen, onder meer Serviërs, door dat bewind en verwierp al evenmin de gedwongen bekering van naar schatting 250.000 Servisch-orthodoxen door de Ustaša.

Bron: Kathpress.at