Voorvechters vrije meningsuiting winnen Nobelprijs voor de Vrede

Het Nobelprijscomité in Oslo heeft vandaag vrijdag 8 oktober 2021 bekendgemaakt dat de Nobelprijs voor de Vrede dit jaar wordt toegekend aan de Filipijnse Maria Ressa en de Rus Dimitri Muratov voor hun moedige strijd voor de vrijheid van meningsuiting. Volgens het comité staan zij symbool voor alle journalisten die dit ideaal verdedigen in een wereld waar democratie en persvrijheid almaar sterker onder druk komen te staan.

Dimitri Muratov is een van de oprichters en de hoofdredacteur van de Russische krant Novaya Gazeta. In die hoedanigheid heeft hij volgens het Noorse comité decennia lang in almaar moeilijker wordende omstandigheden in Rusland de vrijheid van meningsuiting verdedigd. De Russische journalist zei in een eerste reactie dat hij zijn Nobelprijs voor de vrede opdraagt aan de krant waarvan hij de hoofdredacteur is, Novaya Gazeta , en aan zijn medewerkers die zijn vermoord voor hun werk en hun onderzoek. Maria Ressa (58) was in 2012 medeoprichter van Filipijnse online nieuwswebsite Rappler. Daar stelde zij het machtsmisbruik en het groeiende totalitarisme onder president Rodrigo Duterte in haar geboorteland aan de kaak.

Beide journalisten ontvangen op 10 december 2021 een oorkonde en een bedrag van 100.000 euro, tijdens een plechtigheid in Oslo.

Boegbeeld van Novaya Gazeta

Volgens Pax Christi Vlaanderen toont de Nobelprijs voor de Vrede van dit jaar het belang aan van een onafhankelijke pers. Muratov is het boegbeeld van Novaya Gazeta, de enige Russische oppositiekrant met nationale verspreiding. De krant heeft een reputatie opgebouwd van diepgravende journalistiek, die machtsmisbruik op hoog niveau aan de kaak stelt en oog heeft voor de slachtoffers. Zo bracht Novaya Gazeta verschillende corruptieschandalen aan het licht. Vaak is het de enige onafhankelijke bron voor verslaggeving over oorlogsvoering zoals in Tsjetsjenië of over terrorismebestrijding. De krant belicht uitgebreid de rol van oppositiegroepen, verspreid over het hele land en met uiteenlopende strijdpunten als ecologie, volksgezondheid of mensenrechten. Verschillende medewerkers van de krant, onder meer Anna Politkovskaya, werden vermoord voor het uitbrengen van schandalen.

Pax Christi Vlaanderen werkt samen met burgergroeperingen in conflictgebieden, onder meer ook in Tsjetsjenië. De rol van een onafhankelijke pers voor deze bewegingen kan niet voldoende onderstreept worden. Dit is een instrument van oppositie én een instrument van solidariteit over de grenzen heen. Door pers te weren uit deze conflictzones worden de burgers vaak aan hun lot overgelaten. Dankzij journalisten als Muratov, die met gevaar voor eigen leven het onrecht naar boven brengen, komen schendingen aan het licht.

Maria Ressa

Maria Ressa werd met Rappler een pionier in de onlineberichtgeving en het gebruik van social media door journalisten, zegt Pax Christi Vlaanderen. Dit medium zat heel dicht op het fake news zoals dit door het Duterte-regime verspreid werd langs verschillende kanalen, zoals o.m.  Facebook. Ressa en haar medium werden hiervoor door het regime vervolgd. Pax Christi Vlaanderen waardeert de pioniersrol van Ressa in het zoeken naar nieuwe kanalen, waarbij de standaarden van vrije berichtgeving op een nieuwe manieren gestalte krijgen. In de aandacht voor fake news zit een wereldwijd appel om alert te zijn voor deze vorm van beïnvloeding, en de diepe gevolgen hiervan voor beeldvorming en polarisatie.