Ontslag van Hilarion illustreert zwakte van patriarch Kirill

De afgelopen week is al veel inkt gevloeid over het opvallende en onverwachte ontslag van metropoliet Hilarion (55) als voorzitter van de Afdeling Externe Kerkelijke Relaties van het Patriarchaat van Moskou. De oecumeneverantwoordelijke van het patriarchaat van Moskou is begin deze week door patriarch Kirill 'verbannen' naar Hongarije. In Russisch gezinde media werd hier en daar nog geprobeerd de indruk te wekken dat de metropoliet zelf om zijn overplaatsing had verzocht. Dat wordt volgens waarnemers door de aankondiging zelf van de overplaatsing weerlegd. Die toont aan dat het initiatief duidelijk bij patriarch Kirill en de Heilige Synode ligt. Zo wordt onder meer de voorganger van Hilarion in Hongarije bedankt, terwijl er voor de meropoliet zelf geen woord van dank is. Hij zal bovendien voortaan ook niet langer deel uitmaken van de Heilige Synode, terwijl hij tot vorige week nog de 'nummer twee' van het patriarchaat van Moskou was. 

Vredesduif

Enkele Griekse en Cypriotische media wijzen erop dat Hilarion in zijn periode als buitenlandverantwoordelijke bij meerdere conflicten heeft opgeroepen tot dialoog en vrede. Zo ontpopte hij zich tot vredesduif bij een patriarchaat dat vandaag met het kruis in de hand ten strijde trekt. Er bestaat ook geen twijfel over dat hij zich, in tegenstelling tot patriarch Kirill, weigerde te laten gebruiken als marionet van de Russische president Vladimir Poetin. Orthodox Timesvestigt de aandacht erop dat hij recent nog als hoofd van de missie van de Russisch-orthodoxe Kerk in Cyprus op uitnodiging van aartsbisschop Chrysostomos II heeft deelgenomen aan de Orthodoxe Vergadering van de Wereldraad van Kerken, ter voorbereiding van de wereldassemblee van de Wereldraad van Kerken (WCC) van de zomer in Karlsruhe. Die bijeenkomst eindigde met een verklaring waarin ook de oorlog in Oekraïne unaniem werd veroordeeld. Orthodox Times sluit niet uit dat dit allicht de doodsteek betekende voor de moedige Hilarion. In recente verklaringen verklaarde hij bovendien ook nog over de orthodoxe Kerken van Constantinopel, Alexandrië, Cyprus en Griekenland: Ik denk niet dat we hen als vijanden moeten beschouwen. Dat zijn notabene Kerken die een gematigd oecumenisch standpunt innemen en die bovendien ook de autocefale Oekraïens-orthodoxe Kerk hebben erkend. 

Metropoliet Hilarion nam in Paralimni een zeer milde houding aan en legde een ongekende gematigdheid aan de dag in de discussies met de andere orthodoxe Kerken. Orthodox Times

KGB

In het licht van de recente gebeurtenissen krijgen de verklaringen van de Grieks-Orthodoxe aartsbisschop Chrysostomos II van Cyprus, nog voordat het ontslag van Hilarion bekend werd, een andere betekenis. Die verklaarde kort voordat de verbanning van Hilarion bekend werd dat patriarch Kirill van Moskou een grote druk zette op zijn omgeving. De Cypriotische aartsbisschop liet uitschijnen dat Kirill, overigens net zoals Poetin een voormalige KGB-agent, enkel om zichzelf en zijn positie bekommerd is. 

In een interview met het Cypriotische dagblad Politis herinnert aartsbisschop Chrysostomos II eraan dat Moskou de banden omwille van de kerkstrijd in Oekraïne had verbroken. Hij wijst op de historische last die het patriarchaat van Moskou als staatskerk met zich meesleept, waardoor het niet erin geslaagd is om de mentaliteit die het communisme heeft nagelaten te overwinnen. In het verleden stond de Russische Kerk onder het communisme en deed ze wat de secretaris-generaal van de partij haar opdroeg.

Het communisme is gestorven, maar ‘de communistische mentaliteit’ bestaat nog altijd.

Bron: Orthodox Times/Kathpress.at