Dubbele heiligverklaring in Rome

In Rome vindt vandaag de dubbele heiligverklaring plaats van de zalige Artemide Zatti (1880-1951) en de zalige Giovanni Battista Scalabrini (1839-1905). Artemide Zatti verhuisde eind 1800 met zijn ouders naar Argentinië, werd salesiaan van Don Bosco en zette zich onverdroten in voor de missionering van Patagonië. Scalabrini raakte bekend als beschermheer van migranten, mee door de oprichting van twee missiecongregaties die zich tot vandaag op migrantenzorg toeleggen.

Migranten

Giovanni Battista Scalabrini is afkomstig uit Fino Mornasco (Como, Italië). In 1863 werd hij tot priester gewijd en al kort daarna benoemd tot rector van het seminarie. Hij werd in 1876, nauwelijks 36 jaar oud, bisschop van Piacenza. Hij vervulde die functie met een grote passie en zette zich vooral in voor de armsten. Als bisschop raakte hij sterk onder de indruk van de golf van emigratie van Italianen naar Amerika. Om de allerarmsten te helpen, stichtte hij in 1887 de congregatie van de missionarissen van Sint-Carolus Borromeus (Cs., ook bekend als de missionarissen van Scalabrini) met de steun van paus Leo XIII. De missionarissen zouden zich vooral toeleggen op de zorg voor Italiaanse migranten. Vandaag is de congregatie actief in 24 landen. In 1895 stichtte mgr. Scalabrini de vrouwelijke tak van de missiezusters van de Heilige Carolus Borromeus. De zusters-missionarissen zijn tegenwoordig over zowat de hele wereld aanwezig en komen tot op vandaag migranten en slachtoffers van mensenhandel te hulp.

Zieken

Artemide Zatti werd op 12 oktober 1880 in een gezin van drie kinderen geboren in Reggio Emilia (Italië). Toen hij zestien was, emigreerde het gezin  naar Argentinië. Zijn ouders hoopten daar de armoede te kunnen ontlopen. Het gezin vestigde zich in de stad Bahía Blanca. Artemide raakte er op jonge leeftijd bevriend met de priester Carlos Cavalli, die hem aanmoedigde om zich aan te sluiten bij de salesianen van Don Bosco, wat hij op zijn 20ste deed. Kort daarna liep hij tuberculose op en raakte maar moeilijk van de ziekte verlost, totdat hij op aanbeveling van een verpleegster een beroep deed op voorspraak van Maria Hulp der Christenen. Hij beloofde uit dankbaarheid om zich onvermoeibaar in te zetten voor de zieken.

Heroïsche offers

In 1903 kreeg Artemide Zatti de verantwoordelijkheid over de apotheek van het ziekenhuis van San José. Kort daarna behaalde hij een diploma verpleegkunde. Hij had een zwaar dagprogramma van 4.30 's morgens tot 23 uur, waarin naast de zorg voor de zieken ook het lezen van geestelijke teksten een belangrijke plaats innam. Hij werd later nog directeur van een ziekenhuis van de salesianen en bouwde zelf een nieuw ziekenhuis. Tussendoor bleef hij rondreizen om zieken te verzorgen en het geloof te verkondigen. In 1951 overleed hij op 70-jarige leeftijd aan leverkanker. Volgens tijdgenoten bracht hij heroïsche offers voor de zieken en wist hij door zijn voorbeeld en faam van heiligheid ook vele ongelovigen voor het christelijke geloof te winnen. Paus Franciscus was destijds als aartsbisschop nauw betrokken bij de start van het proces voor zijn zaligverklaring in Buenos Aires. Op 14 april 2002 werd Artemide Zatti op het Sint-Pietersplein zalig verklaard.

Zuid-Europa

Het is een traditie dat het Vaticaan minstens enkele heiligverklaringen laat samenvallen met de missiemaand oktober, omdat het voorbeeld van heiligen niet-gelovigen kan inspireren. Toch valt het op dat de nieuwe heiligen opnieuw uit Zuid-Europa afkomstig zijn. Zo zijn er inmiddels honderden slachtoffers van de Spaanse Burgeroorlog zalig verklaard en voor nog tientallen anderen zal dat binnen afzienbare tijd gebeuren, al moet erkend worden dat martelaars een streepje voor hebben op weg naar een zaligverklaring. Als hun martelaarschap wordt erkend, moet er geen mirakel aan hun tussenkomst worden toegeschreven.

Landgenoten

Overigens verklaarde paus Franciscus eerder dit jaar in mei al tien personen, onder wie de Nederlander Titus Brandsma (1881-1942) en de Fransman Charles de Foucauld (1858-1916), heilig. Van de meesten was gepland dat zij in de periode van de coronapandemie zouden heilig verklaard worden. Maar ook toen was de helft van de nieuwe heiligen afkomstig uit Zuid-Europa. Het disproportionele aantal heiligen uit Zuid-Europa heeft ook te maken met het feit dat het proces voor hun heiligverklaring vaak door (invloed)rijke religieuze congregaties wordt gedragen. Voor landgenoten als kanunnik Petrus Jozef Triest (1760 - 1836), de stichter van de Broeders en de Zusters van Liefde en internationaal gerenommeerd als een van de grondleggers van de psychiatrische zorg, de Vlaamse jezuïet en India-missionaris Constant Lievens (1856–1893) of priester Edward Poppe (1890-1924), die wereldwijd beroemd werd om zijn eucharistische spiritualiteit en in 1999 zalig werd verklaard, is er nog altijd weinig vooruitgang in het proces voor de heiligverklaring.

Paus Franciscus leverde eerder wel inspanningen om de procedure voor de zalig- en heiligverklaring transparanter te maken en financiële barrières weg te werken. Maar voorlopig heeft dat alsnog niet het verhoopte effect …