Ken jij de huiscomponist van Taizé? Luister naar 3 klassiekers

Deze week is het honderd jaar geleden dat de componist Jacques Berthier (1923-1994) werd geboren. Zelfs bij velen die vertrouwd zijn met de muziek voor de liturgie en gebedsdiensten doet de naam wellicht geen licht aangaan. Jacques Berthier is de componist van de meeste en de bekendste liederen van de oecumenische gemeenschap van Taizé (in Bourgondië). Daarom wordt hij ook bestempeld als ‘huiscomponist’ van de gemeenschap. Vanuit Taizé veroverden zijn eenvoudige, pakkende melodieën en meditatieve hymnen zoals Laudate omnes gentes gebedsdiensten in de hele wereld.  (Luister onderaan deze pagina naar drie klassiekers van zijn hand.) 

Volksliederen

Berthier werd op 27 juni 1923 geboren in Auxerre, eveneens in Bourgondië. De kerkmuziek werd er als het ware van jongsaf ingelepeld: zowel zijn vader als zijn moeder waren kerkorganist en koordirigent. Van zijn vader leerde hij de gewoonte om naar het platteland te trekken en er volksliederen op te tekenen. In 1953 werd hij (onbetaald) organist aan de bisschoppelijke kerk van Auxerre. Berthier bleef ervan dromen om beroepshalve componist te zijn. Die kans deed zich voor toen de jezuïet en psalmkenner Joseph Gelineau(1920-2008) hem in 1955 om antifonen vroeg. Het werd Berthiers eerste compositie en publicatie in opdracht. Gelineau bracht hem ook in contact met de nog jonge gemeenschap van Taizé, die Berthier toen al benaderde met het verlangen naar eenvoudige composities.

De componist getuigde meermaals dat hij zich als te katholiek beschouwde om voor de (bij aanvang vooral) protestantse, weliswaar zeer oecumenische gemeenschap muziek te componeren.

Pas toen zijn aartsbisschop hem toestemming gaf en zelfs stimuleerde om op het verzoek in te gaan, overwon hij de drempelvrees. 

Populair

Het keerpunt kwam er in de zomer van 1974, toen honderden jongeren uit tientallen landen in Taizé samenkwamen. De jongeren brachten eigen liederen en gezangen mee, waarop de jongeren uit andere landen meestal slechts konden toekijken en in het beste geval konden meeneuriën. Ook wanneer liederen werden vertaald, kende dat maar weinig succes. Mede onder impuls en met de steun van de Taizébroeder en arts Frère Robert Giscard (1923-1993), een van de eerste zeven leden van de Taizégemeenschap, begon hij liederen voor de oecumenische gemeenschap te componeren.

De composities werden gekenmerkt door een herhalende melodie of ritme en hadden aanvankelijk steeds een Latijnse tekst.

Berthier componeerde uiteindelijk 284 liederen voor Taizé. Ook voor andere gemeenschappen creëerde hij hymnen, psalmen, antifonen en responsories, zoals die voor de cisterciënzers van Citeaux of het pausbezoek in 1986. In totaal schreef hij niet minder dan 1.200 hymnen en gezangen, die telkens werden gekenmerkt door hun eenvoud.  Opmerkelijk is dat vele daarvan in ons geheugen staan gegrift en veel populairder zijn dan de hedendaagse liturgische muziek, die Berthier veel te ver gezocht en te ingewikkeld vond. 

Jacques Berthier stierf in Parijs op 27 juni 1994, op zijn 71ste verjaardag.

Bron: Katholisch.de/KNA

Nada te Turbe

Misericordias Domini

Laudate omnes gentes