Panorthodox concilie mislukt

Het Panorthodoxe Concilie, dat vanaf 18 juni voor het eerst sinds het schisma van 1054 tussen de Kerk in Oost en West de veertien autocefale orthodoxe Kerken in Kreta zou samenbrengen, is nog voor het begin van het overleg mislukt. De orthodoxe Kerken proberen al van voor het Tweede Vaticaans Concilie zo’n topoverleg, dat alle belangrijke Kerken moet samenbrengen en de onderlinge eenheid bevorderen,  te organiseren. Na veertig jaar overleg namen het patriarchaat van Moskou en het oecumenische patriarchaat van Constantinopel het initiatief voor de ontmoeting en uiteindelijk stemden de belangrijkste orthodoxe patriarchen en aartsbisschoppen in met hun deelname aan het historische topoverleg.

Een van de belangrijke principes van de kerkbijeenkomst was dat de beslissingen er met eenparigheid van stemmen genomen worden. Maar al tijdens de voorbereiding werd duidelijk dat opvattingen over onderwerpen zoals de relaties met de andere Kerken of de ecclesiologie sterk verschilden. Daardoor werd men gedwongen om het aantal gespreksonderwerpen te beperken en teksten die daarover gestemd worden fel af te zwakken. 

Deelname van alle kerken is van fundamenteel belang

De beslissing van de Russisch-orthodoxe Kerk, met 150 miljoen gelovigen nog steeds de grootste orthodoxe kerkgemeenschap wereldwijd, is het gevolg van het feit dat orthodoxe Kerken een na een hun deelname afzegden. De Georgisch-orthodoxe Kerk sprak al in januari haar reserves uit en vorige maand kondigde de Bulgaarse kerk, die onder meer een veto stelde tegen de erkenning van de rooms-katholieke Kerk als een volwaardige Kerk, aan dat ze geen delegatie naar het orthodoxe topoverleg stuurt. Na de Georgische, Bulgaarse en Servische kerk maakte vorige week ook de Syrisch-orthodoxe patriarch van Antiochië bekend dat hij in de gegeven omstandigheden niet aan het vooraf als historisch aangekondigde concilie deelneemt.

Nadat ook de oproep van de Russisch-orthodoxe kerk om inderhaast afgevaardigden van de orthodoxe kerken samen te roepen geen gehoor vond, kwam het patriarchaat van Moskou volgens metropoliet Hilarion gisteren tot de logische conclusie dat deelname na jarenlange actieve inzet voor zo’n concilie, na de weigering van verschillende orthodoxe Kerken om aan het concilie deel te nemen slechts weinig zin heeft, omdat beslissingen toch niet bij consensus genomen worden en daardoor geen gezag hebben. Metropoliet Hilarion, die benadrukt dat verschillende verklaringen al fel waren afgezwakt om toch een consensus te bereiken, vraagt om het concilie af te gelasten en ernaar te streven om dat met de steun en gebed tot de Heilige Geest alsnog op een latere datum te laten plaatsvinden.

Bij waarnemers leeft algemeen de indruk dat er op korte termijn geen overleg zal plaatsvinden. Volgens hen werd een historische kans gemist om een krachtig signaal te geven van eenheid en verstandhouding onder nog steeds nationaal en territoriaal georganiseerde orthodoxe Kerken.

Toelichting van de Russisch-orthodoxe kerk