Katholiek onderwijs in niet-katholieke cultuur. Hoe kan dat nu?

Identiteit verwatert als we niets doen

Lieven Boeve (directeur-generaal Katholiek Onderwijs Vlaanderen) in De Morgen • Het is een ambitieus project, maar uit onderzoek blijkt dat onze identiteit helemaal verwatert als we niets doen.

De tijd dat wij onderwijs voor én door katholieken aanboden, is voorgoed voorbij.

Leraars kunnen voortaan ook moslim zijn en zo een belangrijke voorbeeldfunctie voor allochtone leerlingen vervullen. Het minimum is dat men het onderwijsproject steunt. Leerlingen en leerkrachten kunnen de christelijke identiteit (her)ontdekken in dialoog met andersdenkenden.

Terughoudendheid bij islam op katholieke school

Johan Bonny (bisschop van Antwerpen en referent voor het onderwijs) reageert ontstemd over de berichtgeving in De Morgen en stelt dat er nog niets beslist is over de concrete invulling van het concept katholieke dialoogschool.

Bart De Wever (N-VA) in De Morgen • We hebben al een solide en kwaliteitsvolle onderwijsinstelling die een dergelijk pedagogisch project aanbiedt: het Gemeenschapsonderwijs (GO!). En juist om het pluralisme te waarborgen, zag het GO! zich genoodzaakt om een verbod in te voeren op religieuze en levensbeschouwelijke symbolen.

Kifkif (interculturele beweging voor gelijkheid en tegen racisme) op zijn website • In De Standaard lazen we dat de directies het idee steunen van een katholieke school waarin moslims welkom zijn met hun religie. Dezelfde dag nog werd dit optimisme gekelderd door een voorval met een islamitische stagiaire in de Virgo+-school in Vilvoorde, die haar hoofddoek moest afdoen. De ware uitdaging is: het erkennen en uitschakelen van de ongezonde impulsen die toch wel bestaan en - hoe zeldzaam ze ook mogen zijn - de dialoog ondermijnen en de afstand tussen ons onderwijs en een groot deel van de bevolking alleen maar groter maken.

Waarom nog verschillende netten?

Etienne Vermeersch (filosoof en vrijzinnig humanist) in De Morgen • Uiteindelijk evolueren we dan misschien toch naar de 'gemeenschapsschool' van Wilfried Martens en van het 'wonderbureau' van de CVP-jongeren (1969).

Patrick Loobuyck op De Redactie • Ik ben op zich zeker niet tegen het feit dat er in het katholiek onderwijs meer ruimte gecreëerd wordt voor de islam. Ik vind het een positieve evolutie om aan een significante groep het signaal te geven dat ze welkom zijn en ik denk ook dat het een authentieke bekommernis is bij de top van het katholiek onderwijs.

Maar waarschijnlijk is het ook een strategisch spel waarbij het katholiek onderwijs zijn marktaandeel wil versterken.

Zelf ben ik een grote pleitbezorger van de invoering van het vak LEF (levensbeschouwing, ethiek en filosofie), waarin religie en levensbeschouwing op neutrale wijze onderwezen worden.

Didier Pollefeyt (moraalfilosoof, ligt mee aan basis van katholieke dialoogschool) op De Morgen • Het verschil tussen de aanpak van het vak godsdienst in een katholieke dialoogschool en een neutraal vak levensbeschouwing is als het verschil tussen een museumgids en een koptelefoon. Willen we in onze scholen de gidsen die met smaak over onze traditie spreken vervangen door koptelefoons met zakelijke, neutrale uitleg en wordt de museumcatalogus cursusstof?

Caroline Gennez (sp.a) op De Morgen • Plaats alle levensbeschouwelijke vakken buiten het curriculum, zoals zij (Katholiek Onderwijs Vlaanderen) het nu voorstellen voor de lessen islam. Buiten de uren, maar binnen de muren.

We moeten dit momentum aangrijpen om het onderwijs naar de 21ste eeuw te brengen.

Wouter Beke (CD&V) op De Morgen • Ons onderwijs staat bekend om zijn goede kwaliteit. Eén van de fundamenten van die sterkte is de pedagogische vrijheid van de school. Ze zorgt voor kwaliteit, diversiteit en toegankelijkheid voor elke leerling. Iets dat we zowel in het gemeenschapsonderwijs als in het katholieke onderwijs zien.

Het probleem van de eigen identiteit

Gerard Bodifée (scheikundige, katholiek denker) op De Standaard • De katholieke school die moslims weert, kan geen katholieke school zijn. Maar als katholieke school moet zij de katholieke godsdienst verkondigen, ook aan moslims. Waarom zou het katholieke onderwijs in godsnaam de eigen godsdienst niet meer moeten uitdragen? Religiositeit is taboe geworden, er wordt niet meer over gesproken, we stoppen het weg. Moslims komen er gewoon voor uit, dat moeten we als christen ook doen.

Geert De Kerpel (hoofdredacteur Tertio) in Tertio • Het is de logica zelf dat Katholiek Onderwijs Vlaanderen zich inzet om de onderwijsdiscriminatie te helpen bestrijden. Maar hoeveel directies, leerkrachten en bestuurders zijn nog overtuigende woordvoerders van het eigen katholieke profiel? Hoeveel onder hen beschikken nog over de nodige kennis? En met hoeveel zijn ze nog die putten uit die traditie als bron voor het persoonlijke leven? Maar als we heel wat van de reacties op de voorstellen van Boeve goed hebben begrepen, rechts zowel als links, dan is het blijkbaar net dat wat men van het katholieke onderwijs helemaal niet meer verwacht. Niet alleen wordt gegruwd van het idee dat de islam of andere religies er meer aan hun trekken zouden komen.

Ook de katholieke godsdienst zelf moet op school zich zo gedeisd mogelijk houden.

Luk Vanmaercke (hoofdredacteur Kerk & Leven) op De Morgen • De Morgen maakte een foutje door systematisch dialoogschool te schrijven in plaats van katholiekedialoogschool. Dat adjectief is cruciaal om het concept te begrijpen: het blijft katholiek onderwijs, vanuit een gelovige identiteit aangeboden, maar met openheid ten aanzien van andere overtuigingen. Het is juist door zelf een identiteit te hebben, dat men de dialoog kan aangaan met anderen.

Bart Giedts (godsdienstleraar) op Kerknet • Het katholiek onderwijs is zijn identiteit kwijtgeraakt. Ondanks zijn vele kwaliteiten blijft het met een dik tekort zitten op het vlak van authenticiteit. Waar vroeger de katholieke boodschap verweven was in verschillende vakken en de hele schoolcultuur, is ze nu naast een occasionele bezinning vaak teruggedrongen tot het vak Godsdienst.

Hoe meer leerlingen geconfronteerd worden met de authentieke leer, hoe vaker er oprecht geïnteresseerde vragen rijzen, ook bij moslimkinderen.

Hein Van Renterghem (coördinerend inspecteur-adviseur rooms-katholieke godsdienst) op Kerknet • Het is jammer dat de katholieke dialoogschool vanuit eigen kringen tegenwind krijgt. Zo ook van een aantal godsdienstleerkrachten die nog steeds niet (willen) verstaan dat godsdienstonderricht al lang geen catechese meer is. Zij gaan voorbij aan de feitelijke realiteit in de klas en aan het doel van het vak zoals dat verwoord wordt in de visietekst bij de leerplannen.

Is een katholiek project voor 80% van de middelbare scholen (dat is het aandeel van Katholiek Onderwijs Vlaanderen) mogelijk in een post-katholieke samenleving? Voeg je mening toe aan het debat. Reageer hieronder.

Foto CC Ger Comans