Aswoensdag: 10 vragen en antwoorden

#1 Waarom as?

As staat duidelijk symbool voor vergankelijkheid. Vanuit het besef dat het ieder moment met ons gedaan kan zijn, kunnen we geen tijd verspillen om ons te verzoenen met anderen en met God. Maar as heeft ook een reinigende kracht. Vroeger werd er zelfs mee gewassen. Een braakland afbranden maakt de grond vruchtbaar en schept ruimte voor nieuwe gewassen. De symboliek van as is dus bijzonder rijk en raakt aan heel wat deelaspecten van waar het in de voorbereidingtijd voor Pasen om draait.

#2 Wat gebeurt er precies in de viering van Aswoensdag?

Vlak voor de viering verbrandt de priester palmtakken van de Palmzondagliturgie een jaar eerder. De as daarvan wordt na de evangelielezing en de homilie gezegend. Het bijbehorende gebed onthult de bedoeling van dit ritueel: Dat wij met een zuiver hart het paasmysterie kunnen vieren.

Tekst gaat verder onder het filmpje, waarin priester Luc Van Hilst de palmtakken verbrandt in voorbereiding op de viering van Aswoensdag.

Vervolgens besprenkelt de priester de as met wijwater. Gelovigen komen naar voren en de priester tekent met het mengsel een kruisje op hun voorhoofd. Ondertussen zegt hij tegen ieder afzonderlijk: Mens, gedenk dat gij stof zijt, en tot stof van de aarde wederkeert. In plaats van dit citaat uit Genesis (hoofdstuk 3, vers 19) kan hij ook de oproep van Jezus aan het begin van zijn openbaar leven opnemen: Bekeer u en geloof in de blijde boodschap (Marcus 1,15).

> Lees: Een sterrenkundige legt uit hoe de confronterende zin over de nietigheid van de mens ons kan inspireren naar Pasen toe. 

#3 Wat is een askruisje?

In de viering van Aswoensdag tekent de priester met de duim een kruis van as en wijwater op het voorhoofd van de gelovigen. Het askruisje is een teken van bezinning, bekering en boete. In de middeleeuwen werd overvloedig as gestrooid over het hoofd van publieke zondaars. Het askruisje is een verkorte versie daarvan, niet als een openbare vernedering, maar als een aanzet tot bezinning voor iedere gelovige, in het besef dat niemand zonder zonde is. Dat het leven kort is ook, en dat je er iets van moet maken.

#4 Is Aswoensdag een vastendag?

Ja, Aswoensdag geldt in de katholieke kerk als een dag van vasten en onthouding. Vasten is echter meer dan 'niet eten', een maaltijd overslaan of geen vlees eten. Het is evengoed: meer tijd maken voor gebed en stilte. Het gaat om een houding van aandacht voor God en je naaste, van soberheid, van 'genoeg'. 

Tekst gaat verder onder de infografiek.

#5 Is Aswoensdag een triestig feest?

De asoplegging en ook de lezingen van die dag zijn duidelijke oproepen tot bekering en verzoening.

1. Scheurt uw hart en niet uw kleren, keert terug tot de Heer uw God, want genadig is Hij en barmhartig, lankmoedig en vol liefde. (Joël 2, 12-18)
2. Wij smeken u in Christus’ naam: laat u met God verzoenen! Nu is er de gunstige tijd, vandaag is het de dag van het heil.(2 Kor 5, 20-6,2)
3. De evangelielezing voegt daar nog drie wegen aan toe om die periode van bekering te realiseren: aalmoezen geven, bidden en vasten. Jezus pleit daarbij voor nederigheid en oprechtheid ‘in de binnenkamer’ van ons hart. (Matteüs 6, 1-6.16-18)

Toch is Aswoensdag geen triestig feest. We worden niet platgedrukt door onze tekortkomingen, maar ervan bevrijd! God kijkt al naar ons nog vóór we ons omgekeerd hebben naar Hem. Aswoensdag is een feest van thuiskomen, om met hernieuwde moed en kracht naar Pasen op te gaan.

#6 Waarnaar verwijst het getal 40 in veertigdagentijd?

• De veertigdagentijd begint met Aswoensdag en eindigt met paaszaterdag. Als je de zondagen, waarop nooit gevast wordt, niet meetelt, kom je aan 40 dagen.
• 40 is in de Bijbel het getal dat doet denken aan een tijd van inkeer en overgang. Zo verbleef Noach 40 dagen en nachten in de ark. Het volk Israël trok 40 jaar door de woestijn. En Jezus verbleef zoveel dagen in de woestijn.

#7 Waarom spreken we tegenwoordig meer van veertigdagentijd dan van vasten?

Vroeger werden tijdens de veertigdagentijd geen vlees of eieren genuttigd. Vandaag houdt de kerk nog enkel vast aan Aswoensdag en Goede Vrijdag als vastendagen (en bij uitbreiding alle vrijdagen van de veertigdagentijd). De voorbereiding op Pasen gebeurt immers niet enkel door vasten. Meer nog dan een oefening in materiële onthechting is de veertigdagentijd voor christenen een periode van solidariteitenspiritualiteit: delen van je overvloed (met name via Broederlijk Delen) en aandacht voor het gebed.

Toch wordt het vasten zelf vandaag herontdekt, onder meer door de groeiende bewustwording van de nefaste invloed van ons consumptiegedrag op milieu, klimaat en sociaaleconomische verhoudingen.

De meeste gelovigen kijken naar wat zich op dat moment opdringt: minder alcohol of koffie drinken, de fiets gebruiken in plaats van de auto, ontspullen. Maar ook meer aandacht schenken, meer verdragen, meer stilte en eenvoud. Vasten heeft een verbindende kracht. Je doet het niet voor jezelf, maar voor de ander, voor God. Al wat jou helpt om minder naar jezelf te kijken en meer naar de ander (de Ander) en de planeet, zal je naar het Pasen van de Heer brengen, de opstanding door het lijden heen.

#8 Welke zijn de pijlers van de christelijke vasten?

Dat kun je samenvatten in 3 s-en:

• soberheid
• spiritualiteit
• solidariteit

Bisschop Lode Aerts licht deze 3 pijlers toe aan de hand van een lezing uit de profeet Jesaja.

Tekst gaat verder onder video.

#9 Waarom valt de campagne van Broederlijk Delen samen met de veertigdagentijd?

Broederlijk Delen ontstond in 1961 na een oproep van de Belgische bisschoppen tot de bevolking om solidair te zijn met de pas onafhankelijk geworden Congo en meer bepaald de hongerlijdende bevolking in Kasaï. Gelovigen werden uitgenodigd om hun vasten op een geëngageerde manier te beleven. Wat men uitspaarde door soberheid, kon worden gedeeld met de Congolese bevolking.

Hun oproep kreeg massaal gehoor. Een nieuwe vastenbeleving kreeg gestalte. Het klassieke drieluik 'vasten als tijd van gebed, boete en werken van barmhartigheid', werd vervangen door 'tijd van bezinning, bekering en solidariteit.' De grondtoon van de spiritualiteit van Broederlijk Delen bleef steeds dezelfde: vanuit het Bijbelse visioen reflecteren op wat er in de wereld gebeurt, persoonlijke ommekeer (wat moet ik in mijn leven veranderen?) én concrete solidariteit met de armsten in de wereld. Lees meer.

#10 Waarover gaat de campagne van Broederlijk Delen in 2024?

Broederlijk Delen wil werk maken van een duurzame wereld zonder ongelijkheid. Door samen te werken, overal ter wereld, is dat perfect mogelijk, stelt de organisatie. Want als 25% van de mensen ervoor kiest om te delen en herverdelen, is dat genoeg  om het 100% anders te doen. Doe mee met de 25%-revolutie!

Dit jaar staat DR Congo centraal in de campagne van Broederlijk Delen. 70 procent leeft er van de landbouw. De oogst is van cruciaal belang in de strijd tegen honger en armoede. Maar dat wordt hun soms onmogelijk gemaakt. In Mikwi leven verschillende etnische groepen naast elkaar, allemaal sterk afhankelijk van de landbouw. Bernadette is er vicevoorzitter van de boerenorganisatie. Door samen te werken konden ze hun grond redden van de agro-industrie en bouwen ze nu aan een duurzaam verhaal, dat landbouw verzoent met bosherstel. Een win-win voor strijd tegen honger en natuurbescherming! 'Vandaag beheren we dus samen de grond', zegt Bernadette. 'Tijdens vergaderingen bespreken we samen wie welke grond mag bewerken en hoe we het bosherstel kunnen versterken. Dit is vernieuwend omdat vroeger slechts één persoon, de lokale chef, zo’n beslissingen maakte. Bovendien leren we hoe natuur en landbouw samen kunnen gaan.'

Overal in Vlaanderen worden 'koffiestops', solidariteitsmalen en andere acties gehouden om geld in te zamelen voor de partners van Broederlijk Delen in het Zuiden en om mensen bewust te maken van uitbuiting en ongelijkheid in de wereld.

Ontdekt het politiek dossier van Broederlijk Delen 2024.