Scheire en de schepping

In de eerste aflevering van het nieuwe seizoen van De Columbus van Wim Lybaert op Eén was tv-maker Lieven Scheire gast en medereiziger. De eerste halte was een klein stadje in het noorden van Duitsland.

Wim parkeert de bus naast de kerk. Samen gaan ze binnen. Lieven kijkt verrukt rond en geeft verbaal uiting aan zijn ontroering. Zijn stem galmt een beetje onder de sobere gewelven. Dat versterkt de intensiteit waarmee hij vertelt hoe hem dat raakt, die sacrale ruimte, die stilte, die geur van wierook die herinnert aan de eredienst die er laatst werd gehouden en nog meer aan zijn jonge jaren toen hij de mis diende in de kerk van Wachtebeke. Zijn ogen blinken.

Met een licht emotionele tremolo zegt hij dat hij zin heeft om hier een halfuur op zijn knieën te gaan en zich over te geven.

Maar hij kan het niet, zegt de oud-misdienaar, want ... hij gelooft niet meer sinds zijn ratio hem heeft overtuigd dat God slechts een mooie fictie is. Als het waar zou zijn dat Hij ingrijpt in de wereld, zegt Scheire, dan doet die God vooral veel gekke dingen. En dus bestaat Hij niet.

Ik kijk en luister met verbazing. Mijn mond valt open. Niet omdat Lieven Scheire ongelovig is of denkt het te zijn. Dat zijn veel mensen, ongelovig en vooral denkend het te zijn. Mijn mond valt open van de reden waarom hij van zijn geloof is gevallen: dat hij niet kan geloven in een God die ingrijpt in de wereld. Ik geloof ook niet in een God die ingrijpt in de wereld. Of zoals Nick Cave het zegt en zingt in Into My Arms: I don't believe in an interventional God.

Meent Lieven Scheire het echt dat wij katholieken zouden geloven in een God die ingrijpt in de wereld?

Erger nog, zijn er dan christenen die geloven dat God dat doet? Als God dat zou doen, en dus de ene keer wel en de andere keer niet het kwaad keert, de ziekte wegneemt, de ellende wegveegt, het onrecht verhindert, de dood uitstelt..., dan is God een tiran en een pestkop die lukraak straft en zalft. Dan zijn wij niet allemaal evenzeer zijn kinderen. Inderdaa, zo'n God bestaat niet.

Dat Lieven Scheire, een late dertiger geboren in 1981, denkt dat wij dat denken, is misschien wel de echte heikele kwestie. Hij heeft het immers niet uit zichzelf, het is hem aangepraat of - erger nog - het is hem bijgebracht. Ik moet dus vrezen dat meer gelovigen en kerkgangers, en mogelijkerwijs ook voorgangers, het misschien wel nooit zo expliciet zullen zeggen maar wel degelijk denken en ernaar handelen en vooral ervoor bidden: God, grijp in, doe iets! Heel menselijk, maar dat is niet ons geloof. Alvast niet het mijne.

Ons geloof gaat niet over de vraag dat God zou doen wat wij vragen, maar over de vraag dat wij zouden doen wat God vraagt.

Hij heeft immers geen andere handen dan de onze. Wij moeten de onze uitsteken. Overigens, de wereld is van ons en dus van verantwoordelijkheid.  Op de allereerste bladzijde van de Bijbel heeft God de schepping aan de mens gegeven om die te bewaren en te beheersen. Het is uw zaak, maar Ik zal altijd bij u zijn, zegt Hij later aan Mozes.

Ondertussen draait de natuur volgens haar wetmatigheden en handelt de mens volgens zijn drijfveren. Het is aan ons om onze drijfveren bij te sturen richting wetenschap, inzicht, liefde, verbondenheid, solidariteit, rechtvaardigheid. Daarvoor heeft God ons verstand en geweten gegeven.

Of wij dan niet mogen bidden voor genezing, rechtvaardigheid, welzijn, geluk? Natuurlijk mogen wij dat. Maar niet in de verwachting dat God letterlijk ingrijpt in de wereld. Deed hij dat, dan brak hij de vrijheid van de mens en nam Hij diens verantwoordelijkheid af.

Bidden om genezing, gerechtigheid, welzijn en geluk is bidden om wijsheid, inzicht, kracht, inspiratie, moed en volharding voor onszelf en voor de mensen die ons en anderen kunnen helpen en de wereld besturen.

God grijpt niet in de wereld in, Hij grijpt in ons in. Hij breekt de wetten van de natuur niet, hij breekt het geweten open.

Als het waar zou zijn dat mensen denken dat gelovigen geloven dat God letterlijk ingrijpt in de wereld, dan moeten wij ons dringend bezinnen over onze verkondiging. Want als die 'mythe' verder wordt verspreid, stevenen we af op een totale ontkerkelijking. Immers, geen denkend mens kan een God aanvaarden die zou ingrijpen in de wereld, gezien de grote ellende en de vele misère in de wereld, alvast in deze coronatijd. Terecht. Ik ook niet.

Onze God is een God van inspiratie en kracht, geen God van interventie en macht.