Bijbel van A tot Z ~ V van visioen

Wie hoor je nog vertellen dat hij of zij een ‘visioen’ had? We zien het vaak als mystieke ervaringen - niets voor mij! - of droomervaringen - bedrog! In het gewone leven gebruiken we het woord niet gauw, omdat het vaag klinkt, niet redelijk genoeg.

Een beetje etymologie kan meer vertrouwen geven. Ons woord visioen is afgeleid van het Latijnse woord visio, dat ‘zicht’ of ‘zienswijze’ betekent. Het tegenovergestelde van blind zijn. Mozes laat verstaan dat wie tegen zijn eigen voornemen in niet leeft vanuit de Tora, lijkt op iemand die op klaarlichte dag in het duister tast, als een blinde die op de tast zijn weg zoekt. (Deuteronomium 28,29)

‘Zien’ heeft in de Bijbel altijd te maken met ‘inzien’.

Maar dat inzien is niet louter iets van het verstand, het is vooral iets van het hart: de zetel van wijsheid. 

Ook onze tijd behoeft toekomstperspectief

Elke samenleving heeft ‘zieners’ nodig, mensen die de tekenen van de tijd verstaan, die het volk en zijn leiders wakker schudden en een weg wijzen die toekomst geeft. Zulke mensen noemen we visionair. Als ze ontbreken, is er een kakofonie aan ideeën en inzichten, zonder samenhang. Er is geen duidelijk toekomstperspectief dat mensen in beweging zet en in eenzelfde richting doet gaan.

De politiek-theologe Dorothee Sölle schreef een boek met de titel: Waar het visioen ontbreekt verwildert het volk, op basis van twee teksten uit het boek Spreuken: Door een gebrek aan visie gaat het volk ten onder (11,14), en: Zonder profetie vervalt het volk tot bandeloosheid (29,18).

Wie kan het ‘corona-tijdperk’ vanuit een visie en een visioen zó interpreteren dat dit leidt tot verandering die de hele samenleving meeneemt?

Zulk een ‘visioen’ heeft altijd twee kanten: er wordt geschetst wat er fout gaat, en er wordt een nieuw toekomstperspectief geboden. Elke tijd en elke generatie heeft nood aan een beloftevol en aansprekend toekomstperspectief. De protesten van de klimaatjongeren hebben ons dit nog eens duidelijk gemaakt. 

Niet zozeer machthebbers, maar profeten blijken visionair

Mensen met een visioen: in de Bijbel spelen ze een belangrijke rol. Het zijn vooral de profeten die mensen wakker schudden, problemen aankaarten, massaal onrecht benoemen, en die een uitweg wijzen. Wanneer een generatie opgroeit zonder zo’n profeet in haar midden, wordt dit als een groot gemis ervaren:

• De jonge Samuël diende God de heer, onder de hoede van de priester Eli. Er klonken in die tijd zelden woorden van JHWH en er braken geen visioenen door! (1 Samuël 3,1)

Gelukkig zal Samuël de leemte opvullen en een groot profeet worden die nieuwe wegen wijst. Ook in het boek Hosea horen we hoezeer mensen kunnen verlangen naar een perspectief voor een geteisterde wereld:

• Ik [God] zal weer spreken tot de profeten, ik zal visioenen in overvloed doen zien en door de hand van profeten gelijkenissen geven! (12,11 – Naardense Bijbel)

Het visioen van Jezus

Gelijkenissen zijn verhalen of korte parabels die een nieuw licht werpen op een concrete werkelijkheid. Jezus was zo iemand die mensen telkens weer perspectief gaf, en die een nieuwe weg wees voor het volk Israël als geheel. Maar heel vaak willen de handhavers van de status quo helemaal niet horen van zulke visioenen, want dan zouden de dingen moeten veranderen.

Machthebbers – wie herkent dat niet? – hebben altijd schrik van verandering!

En dus worden profeten en visionaire mensen vaak monddood gemaakt. Met Jezus is het niet anders gegaan.

Gelukkig is het visioen van Jezus over de nabijheid van Gods Koningschap (zijn Koninkrijk) niet gedoofd, maar is het des te sterker geworden, juist door zijn dood en door zijn opstanding. Het evangelie – goed nieuws voor een wereld die snakt naar verandering – werd een ongelooflijke krachtbron voor mensen die in crisissituaties nieuwe wegen wijzen. 

Pinksteren: ‘Jong en oud visionair’

De evangelist Lucas is ervan overtuigd dat dankzij het leven, lijden en sterven van Jezus een nieuwe wereld mogelijk is, en dat die nieuwe wereld mee waar wordt gemaakt door visionaire mensen die geïnspireerd zijn door de Geest van Jezus. Wanneer Lucas beschrijft wat er op het joodse Pinksterfeest gebeurt, laat hij verstaan dat op dat moment een oude belofte in vervulling gaat:

• Jullie zonen en dochters zullen profeteren, jongeren zullen visioenen zien en oude mensen droomgezichten. (Handelingen 2,17 – citaat uit de profeet Joël)

Lucas laat verstaan: dankzij de gave van de Geest – dezelfde Geest die Jezus bezielde – kunnen wij allemaal visionaire mensen worden! Er is maar één voorwaarde: je willen laten inspireren door Tora en Profeten (Joël!), door Jezus en zijn baanbrekend evangelie.

Zo beschouwd heeft het woord ‘visioen’ niks vaags of zweverigs. Integendeel, we zouden er allemaal naar moeten verlangen meer visionaire mensen te worden!

Welk woord of begrip uit de Bijbel wil jij laten uitleggen door Jean Bastiaens? Schrijf een reactie hieronder of stuur een mail naar de redactie.