Bijbel van A tot Z ~ W van wonderverhaal

Als wonderdoener wordt Jezus meestal niet meer ernstig genomen. Wij ‘geloven’ in wetenschap en techniek, in oorzaak-gevolg, in vooruitgang op basis van logische concepten. We beschouwen onze wereld als ‘maakbaar’ (hoewel de coronacrisis deze idee wel een knauw heeft gegeven). Wonderen horen daar niet in thuis. Meteen worden de wonderverhalen uit het Nieuwe Testament afgedaan als fabels.

Hoe jammer is dat! Want de wonderen van Jezus – of van zijn leerlingen – zijn geen geïsoleerde gebeurtenissen, maar maken deel uit van een omvattende visie op het leven en op de werkelijkheid.

Om toegang te krijgen tot de betekenis van de Bijbelse wonderen, moeten we inzien dat ze ingebed zijn in verhalen.

In die verhalen gaat het altijd om een verandering: van een mens die opgesloten zat in zichzelf, iemand die uitgesloten werd of door de samenleving afgeschreven. Of ook: de verandering van mensen die vanuit een nieuwe houding leren te leven.

Jezus loopt over het water

Laten we in het kort een voorbeeld uitwerken: het overbekende wonderverhaal van Jezus die ‘over het water’ loopt. De evangelist Matteüs vertelt dit verhaal in het 14de hoofdstuk (verzen 22-33).

Jezus heeft de hele dag een grote menigte onderricht gegeven, mensen genezen en hun te eten gegeven. ‘s Avonds stuurt hij zijn leerlingen vooruit naar de overkant van het meer, per boot. Jezus wil even alleen zijn en bidden. Diezelfde nacht lang zitten de leerlingen in de boot. Door hevige wind geraken ze geen millimeter vooruit. Aan het einde van de nacht komt Jezus naar hen toe, over het water. Bevangen door onrust en vermoeidheid, menen de leerlingen een spook te zien. Ze schreeuwen de angst uit hun lijf. Jezus bedaart hen: Wees niet bang, IK BEN (het). Simon Petrus, de altijd even onstuimige leerling van Jezus, zegt daarop: Als u het bent, zeg me dan dat ik over het water naar u toe moet komen. Op zijn beurt gaat Petrus over het water, maar de wind steekt opnieuw op en hij wordt weer overvallen door angst en benauwdheid. Red mij!, roept hij. Jezus grijpt hem bij de hand: Kleingelovige, waarom heb je getwijfeld?

Wie dit verhaal goed leest, beseft onmiddellijk dat het water hier een diep symbolische betekenis heeft.

Want de wateren van de zeeën en de oceanen zijn gevaarlijk en verzwelgen schepen en mensen met huid en haar. In de psalmen lezen we telkens weer dat het God is die de wilde wateren tempert en in bedwang houdt. De mens is bang om verzwolgen te worden door iets wat veel groter is dan hijzelf.

Het wonder in mijn eigen leven herkennen

Het ‘oerwater’ (de ‘oervloed’ uit Genesis 1,2) is verwant met de ‘oerangst’ van de mens om in het grote Niets te verdwijnen, om verzwolgen te worden en niet meer te zijn. Deze oerangst vertaalt zich vervolgens in 1001 afgeleide angsten. Wanneer angst het mensenhart regeert, is alle rationaliteit verdwenen, en daarmee het ‘basisvertrouwen’ dat elke mens overeind houdt in crisissituaties.

Ons ‘wonderverhaal’ beeldt een crisis uit, een heel persoonlijke crisis van Simon Petrus (en van de andere leerlingen).

Crisis en angst gaan samen, daarvan zijn ook wij elke dag getuige.

Jezus helpt Petrus om de crisis onder ogen te zien en de angst achter zich te laten door wat onmogelijk lijkt toch te doen: over het water naar Hem te gaan. Zonder dat we het verhaal in al zijn details uit de doeken doen, beseffen we toch dat het hier niet om een absurd wonder gaat van een Jezus die in staat is op het water te lopen.

De vraag is natuurlijk wat Petrus van dit aangrijpende voorval heeft geleerd, en juist dat zegt de tekst ons niet.

En dat gebeurt opzettelijk, want wij – de lezers – moeten het verhaal met ons eigen leven verder schrijven. Hoe komen wij een crisis te boven? Hoe leren wij met grote angstgevoelens om te gaan? Hoe hervinden we vertrouwen en wat is daarvoor nodig? Wat betekent het om deze Jezus na te volgen die zegt: IK BEN (het), wees niet bang! Welke rol kan Jezus spelen om in mijn leven de angst (voor het Niets, voor de dood, voor de leegte, voor het gebrek aan toekomst…) telkens weer het hoofd te bieden en om te buigen naar een levensperspectief waarin plaats is voor vertrouwen?

Wonderen verhalen de heilzaamheid van Jezus’ optreden

Elk wonderverhaal in de Bijbel is een miniatuur dat met grote zorg werd neergeschreven. Deze verhalen staan niet opgetekend als onderdeel van een biografie van Jezus. Nee, ze werden opgetekend voor ons, de ontvangers van het evangelie.

Elk van deze verhalen brengt een nieuw aspect van het heilzame optreden van Jezus aan het licht.

Elk verhaal kan ons helpen om te groeien: in vertrouwen, in kracht, in zelfredzaamheid, en vooral in geloof. Anders gezegd, ook wij kunnen over water lopen. Echt. Dat is waar Jezus ons toe uitnodigt. Dit wonderverhaal bemoedigt ons daarin.

Welk woord of begrip uit de Bijbel wil jij laten uitleggen door Jean Bastiaens? Stuur een mail naar de redactie.