7 vroegchristelijke symbolen die we nog altijd gebruiken

Van pelikaan en pauw tot Chiroteken en ankertattoo, de christelijke symboliek is nog veel rijker en antieker dan je dacht. Ken jij deze zeven?

Even weg van de Bijbelse symboliek zoals het kruis, het vuur van Pinksteren of de Goede Herder ontstonden in de christelijke kunst en iconografie al heel vroeg andere symbolen, die soms zelfs dienst deden als codetaal.

#1 Pelikaan

Wat heeft een pelikaan met het christelijk geloof te maken? Volgens sommige legendes bijt de pelikaanmoeder bij voedselschaarste in haar eigen huid om met haar bloed haar jongen te voeden. De eerste christenen zagen daarin een symbool voor Christus' zelfgave en de eucharistie.

Pelikaan, Palantijnkapel in Palermo. © Soldier Grrrl - Flickr

#2 Chi Ro

Het kenteken van de jeugdbeweging Chiro verwijst nog altijd - zij het lichtjes gewijzigd - naar een monogram dat al in de eerste eeuwen van het christendom ontworpen en breed verspreid werd. Het bestaat uit de Griekse letters Chi en Rho, de eerste letters van de naam Christus.

Monogram Chi Rho, de eerste (Griekse) letters van de naam Christus. © CC Flickr

#3 Alpha en omega

Ik ben de Alfa en de Omega, zegt God de Heer, Hij ‘die is en die was en die komt,’ de Albeheerser, zo luidt het in het boek Openbaringen 1,8. De eerste en de laatste letter van het Griekse alfabet wijzen op die manier naar God, het begin en einde van alles. Je komt deze letters heel vaak tegen in de christelijke kunst. Maar hoe vaak sta je stil bij de diepe betekenis ervan?

De eerste en laatste letter van het Griekse alfabet, alpha en omega, verwijzen naar God, die begin en einde is van alles. © CC Flickr

#4 Pauw

Nog een vogel: de pauw. Weer ligt een oude legende aan de bron van deze symboliek. Van de pauw werd namelijk geloofd dat het dier na zijn dood niet ontbond. Zo werd het symbool voor eeuwig leven.

De pauw staat symbool voor onvergankelijkheid, hier op een sarcofaag in de San Vitalebasiliek in Ravenna. © Sharon Mollerus CC Flickr

#5 Anker

De hoop is het veilige en vaste anker van onze ziel, schrijft Paulus aan de Hebreeën (6,19). Meer was niet nodig om van het anker een symbool te maken dat je vooral op begraafplaatsen vaak tegenkomt, aangezien de tekst verdergaat met een verwijzing naar de moeilijke doortocht die elke mens te wachten staat: Zij [de hoop, het anker, nvdr.] dringt door binnen het heiligdom, waar Jezus voor ons als voorloper is binnengegaan.

Christus is het anker, onze hoop en ons geloof.

Het anker (hier in de Sint-Niklaaskerk in Newcastle) staat voor veiligheid en vertrouwen. © Fr Lawrence Lew, Flickr CC

#6 Vis

Af en toe zie je ze rijden. Niet de vissen, maar de wagens met een gestilleerd visje op het kofferdeksel. De vis als symbool voor Christus dateert van de eerste eeuw van onze jaartelling. Het gaat om een acrostichon: de letters van het Griekse woord voor vis (ichtus) staan voor Jezus Christus, Zoon van God, Redder. Een hele geloofsbelijdenis in twee gebogen lijnen.

De vis, eeuwenoud symbool voor Jezus Christus, Zoon van God, Redder.

#7 Klavertjedrie

Drie blaadjes waren voor de christelijke geluksvinders al genoeg. De klavertjeviers zijn voor hedendaagse gelukszoekers. Het getal drie staat natuurlijk voor de Drie-Eenheid. En verder is klaver een bodembedekker, die een hele wei frisgroen kleurt. Het zou de Ierse Sint-Patrick zijn die de symboliek ervan inzag en zo raakte het in gebruik vanaf de vijfde eeuw.