'De Kerk staat altijd open of ze is geen Kerk!'

Geliefde broers en zussen

Het boek De Handelingen van de Apostelen verhaalt dat de Heilige Paulus, na de bekerende ontmoeting met Jezus, door de Kerk van Jerusalem wordt onthaald dankzij de bemiddeling van Barnabas en dat hij Christus begint te verkondigen. Door de vijandigheid van sommigen wordt hij gedwongen naar Tarsus, zijn geboortestad, te verhuizen. Barnabas komt daar bij hem om hem op te nemen in de lange reis van het Woord van God. Het boek over de handelingen van de apostelen dat we in deze catecheses bespreken, kan men zien als het boek over de lange reis van het Woord van God. Het Woord van God wordt verkondigd en wel overal. Deze reis is het gevolg van een heftige vervolging (cf. Hnd 11,19). Maar in plaats van een stilstand van de verkondiging te betekenen, wordt die een gelegenheid om het terrein te verbreden waar het goede zaad van het Woord kan uitgestrooid worden. De christenen worden niet bevreesd. Ze moeten vluchten, maar ze vluchten samen met het Woord, en strooien het Woord zowat overal uit.

Antiochië

Paulus en Barnabas komen eerst in Antiochië in Syrië. Daar blijven ze een jaar lang om de gemeenschap te onderrichten en te helpen wortel te schieten (cf. Hnd 11,26). Ze gaven onderricht aan de Hebreeuwse gemeenschap, aan joden. Antiochië wordt zo de missionaire drijfkracht dankzij de prediking waarmee de twee verkondigers – Paulus en Barnabas – de harten raken van de gelovigen die hier, in Antiochië, voor her eerst ‘christenen’ worden genoemd (cf. Hnd 11,26).

Open Kerk

In het boek van de Handelingen wordt de natuur van de Kerk zichtbaar. Zij is geen bolwerk, maar een tent die in staat is haar ruimte te vergroten (cf. Js 54,2) en toegang te bieden aan allen.

De Kerk ‘staat open’ of ze is geen Kerk; zij is op weg en verruimt altijd haar bereik zodat allen kunnen binnenkomen, of ze is geen Kerk.

Een Kerk met open deuren (Apostolische exhortatie De vreugde van het Evangelie, 46), altijd met open deuren. Wanneer ik in deze stad of in andere bisdommen waar ik kom een kerkje zie met gesloten deuren, dan is dat een slecht teken. Kerken moeten altijd open deuren hebben, want dat is een teken van wat een kerk is: altijd open. De Kerk is geroepen om het open huis van de Vader te zijn. (…) Zo stoot iemand die onder impuls van de Heilige Geest God wil zoeken, niet op de kilte van een gesloten deur (ibid., 47).

Eerste concilie in de kerkgeschiedenis

Voor wie is die nieuwheid van de open deuren? Voor de heidenen, want de apostelen predikten voor de joden, maar de heidenen zijn ook komen aankloppen aan de deur van de Kerk.

Deze nieuwheid van de open deuren voor de heidenen ontketende een zeer geanimeerd meningsverschil.

Sommige joden beweerden dat het noodzakelijk was, om gered te worden, eerst, door besnijdenis, jood te worden om daarna gedoopt te worden. Ze beweerden: Indien ge u niet naar Mozaïsch gebruik laat besnijden, kunt ge niet gered worden (Hnd 15,1), met andere woorden, dan kun je daarna het doopsel niet ontvangen. Eerst de joodse ritus en daarna het doopsel. Dat was hun stelling. Om de zaak te beslechten, raadplegen Paulus en Barnabas, de raad van apostelen en oudsten in Jeruzalem. Zo heeft plaats wat genoemd wordt het eerste concilie in de geschiedenis van de Kerk, het concilie of de kerkvergadering van Jeruzalem, waarnaar Paulus verwijst in zijn brief aan de Galaten (2,1-10).

Apostolisch schrijven

Het gaat om een theologisch, spiritueel en disciplinair zeer delicate zaak, namelijk: de verhouding tussen het geloof in Christus en het naleven van de Wet van Mozes. Doorslaggevend waren, in de loop van de bijeenkomst, de toespraken van Petrus en Jacobus, steunpilaren van de moeder Kerk (Hnd 15,7-21; Gal 2,9). Zij roepen op voor de heidenen de besnijdenis niet verplichtend te maken, maar hen slechts te vragen de afgoderij en alle uitingen ervan te verwerpen. Uit de gedachtewisseling tekende zich de gezamenlijke weg af. Die beslissing werd bevestigd in het zogenaamde apostolische schrijven aan Antiochië.

Waarheid in liefde

De vergadering van Jeruzalem werpt een belangrijk licht op de wijze om meningsverschillen aan te pakken en de waarheid in liefde te zoeken (Ef 4,15). Het herinnert ons eraan dat de kerkelijke methode om conflicten op te lossen stoelt op de dialoog die bestaat uit aandachtig en geduldig luisteren en op onderscheiding in het licht van de Geest. Het is inderdaad de Geest die helpt geslotenheid en spanning te overstijgen en de harten bewerkt zodat ze tot de waarheid en het goede komen, zodat ze tot de eenheid komen. Deze tekst helpt ons de synodaliteit verstaan. Het is belangrijk hoe zij in de brief schrijven. De apostelen beginnen met te zeggen: De heilige Geest en wij hebben namelijkbesloten…

Eigen aan de synodaliteit is de aanwezigheid van de Heilige Geest, anders is het geen synodaliteit. Dan is het spreekkamer, parlement of iets anders …

Verbondenheid versterken

Vragen we de Heer in alle christenen, vooral in bisschoppen en priesters, het verlangen naar en de verantwoordelijkheid voor de verbondenheid te versterken. Hij helpe ons de dialoog te beleven, het luisteren naar en het ontmoeten van de broeders in het geloof en van hen die veraf zijn en zo te proeven en te getuigen van de vruchtbaarheid van de Kerk, geroepen als zij is om in elke tijd gelukkige moeder van veel kinderen te zijn (cf. Ps 113,9).

Vertaling uit het Italiaans: Marcel De Pauw msc

Lees alles van paus Franciscus op Kerknet.