‘Laten we als Kerk opnieuw beginnen vanuit de Heilige Geest’

Geliefde broeders en zusters, goedendag en welkom!

Op onze catechesetocht over de hartstocht voor de evangelisatie, nemen we vandaag als uitgangspunt de woorden van Jezus die we hebben gehoord: Gaat dus en maakt alle volkeren tot mijn leerlingen en doopt hen in de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest (Mt 28, 19). Gaat – zegt de Verrezene – niet om te indoctrineren, niet om proselieten te maken, neen, maar wel om leerlingen te maken, dat wil zeggen door aan ieder de mogelijkheid te bieden in contact te komen met Jezus, Hem te kennen en Hem in vrijheid te beminnen. Gaat en doopt: dopen betekent onderdompelen en dus, nog vooraleer het op een liturgische handeling wijst, gaat het over een levensechte handeling: het eigen leven onderdompelen in de Vader, in de Zoon, in de Heilige Geest. Elke dag de vreugde ervaren van de aanwezigheid van God die ons nabij is als Vader, als broer, als Geest die in ons werkt, in onze eigen geest. Dopen is zich onderdompelen in de Triniteit.

Motor van de evangelisatie

Wanneer Jezus aan zijn leerlingen – en ook aan ons – zegt: Gaat!, dat spreekt Hij niet slechts een woord uit. Neen. Hij schenkt tevens de Heilige Geest, omdat het slechts dankzij Hem, de Heilige Geest, is dat men de zending van Christus kan ontvangen en verderzetten (cf. Joh 20, 21-22). De apostelen blijven immers uit vrees in de Bovenzaal opgesloten zitten tot de dag van Pinksteren wanneer de Heilige Geest op hen neerdaalt (cf. Hnd 2,1-13). Op dat ogenblik verdwijnt de angst en door zijn kracht zullen deze vissers, de meeste ongeletterd, de wereld veranderen. Maar als ze niet kunnen praten …. Maar het zijn de woorden van de Geest, de kracht van de Geest die hen verder drijft om de wereld te veranderen.

De verkondiging van het Evangelie, gebeurt dus door de kracht van de Geest, die de missionarissen voorafgaat en de harten klaarmaakt.

Hij is de motor van de evangelisatie.

‘Concilie van Jeruzalem’

Dit kunnen we ontdekken in de Handelingen van de Apostelen. Op elke bladzijde zien we dat de hoofdpersoon van de verkondiging niet Petrus is noch Paulus, Stephanus of Filippus, maar de Heilige Geest. Telkens wordt in de Handelingen van de Apostelen een kernpunt uit het begin van de Kerk verhaald, dat ook veel aan ons kan zeggen. Toen, net als vandaag, was er naast de troost veel onrust – mooie ogenblikken en ook niet zo fraaie momenten. Vreugde ging samen met zorgen, beide samen. Eén in het bijzonder: hoe omgaan met de heidenen die tot geloof kwamen en waarvan velen bijvoorbeeld niet tot het joodse volk behoorden. Waren zij verplicht of niet om de voorschriften van de Wet van Mozes na te leven? Dat was geen kleine uitdaging voor de mensen toen. Er ontstonden twee groepen. De ene hield het bij de onverzaakbare plicht de Wet de onderhouden, de andere dacht van niet. Om tot klaarheid te komen, kwamen de apostelen samen in wat genoemd wordt het concilie van Jeruzalem, het eerste in de geschiedenis. Hoe dit dilemma oplossen? Men zou een eerbaar compromis hebben kunnen zoeken tussen traditie en vernieuwing: enkele bepaling leeft men na, andere laat men weg. Maar, de apostelen volgen deze menselijke wijsheid niet om een diplomatisch evenwicht te zoeken tussen het een en het ander. Dat doen ze niet, maar ze volgen de werking van de Geest die hen vooraf was gegaan door neer te dalen zowel op de heidenen als op hen.

Ideologie

En dus delen ze hun uiteindelijke beslissing mee en heffen daardoor bijna alle verplichtingen van de Wet op en schrijven: de Heilige Geest en wij (cf. Hnd 15,28). De Heilige Geest met ons, zo treden de apostelen altijd op. Samen, zonder verdeeldheid, ook al hadden ze verschillend aanvoelen en opvattingen, luisteren ze naar de Geest.

En Hij leert één zaak, ook vandaag nog geldig: elke godsdienstige traditie is nuttig in de mate dat zij de ontmoeting met Jezus vergemakkelijkt.

We kunnen stellen dat de historische beslissing van het eerste concilie, waarvan ook wij de vruchten plukken, werd voortgebracht door een beginsel: het beginsel van de verkondiging. In de Kerk wordt alles aangepast aan de noodwendigheden van de verkondiging van het Evangelie. Niet aan de meningen van behoudsgezinden of van de vooruitstrevenden, maar aan het feit of Jezus het leven van de mensen bereikt. Elke keuze, elk gebruik, elke structuur, elke traditie moet daarom afgewogen worden met als maatstaf de bevordering van de verkondiging van Christus. Anders worden in de Kerk beslissingen genomen volgens ideologische verdeeldheid: Ik ben conservatief want … ik ben progressief want … Waar is dan de Heilige Geest? Let goed op dat het Evangelie geen idee is.

Het Evangelie is geen ideologie. Het Evangelie is verkondiging die het hart raakt en het hart verandert.

Wie zich terugtrekt in een idee, in een ideologie, van rechts, van links of van centrum, maakt van het Evangelie een politieke partij, een ideologie, een club. Het Evangelie schenkt steeds de vrijheid van de Geest, die in je werkt en je vooruit stuwt. Vandaag is het erg noodzakelijk de vrijheid van het Evangelie ter hand te nemen en ons door de Geest te laten dragen.

Doof de Geest niet

Op deze wijze werpt de Geest licht op de weg van de Kerk, altijd. Hij is immers niet slechts het licht van de harten, Hij is het licht dat de Kerk richting geeft: Hij schenkt helderheid, helpt onderscheiden, helpt zien. Om die reden moet Hij vaak aanroepen worden; laten we dat ook vandaag doen, bij het begin van de veertigdagentijd. Want als Kerk kunnen we wel omschreven tijden en ruimtes hebben, gemeenschappen, instituten en goed georganiseerde bewegingen, maar zonder de Geest blijft dat alles zonder ziel. Organisatie volstaat niet: het is de Geest die de Kerk leven schenkt.

Als de Kerk niet tot Hem bidt en Hem niet aanroept, sluit ze zich op in zichzelf, in onvruchtbare en vermoeiende debatten, in slopende polarisaties terwijl de vlam van de missie dooft.

Het is heel droevig een Kerk te zien die op een parlement gelijkt. Neen, de Kerk is iets anders. De Kerk is gemeenschap van mannen en vrouwen die geloven en Jezus Christus verkondigen, bewogen door de Heilige Geest, niet door eigen beweegredenen. Inderdaad, we gebruiken ons verstand, maar het is de  Geest die het verlicht en doet bewegen. De Geest doet ons naar buiten gaan, stuwt ons om het geloof te verkondigen en ons zo in het geloof te bevestigen. Hij doet ons op missie gaan om opnieuw te ontdekken wie we zijn. Vandaar de aanbeveling van de apostel Paulus: Blust de Geest niet uit (1 Tess 5, 19), Doof de Geest niet. Laten we vaak tot de Geest bidden, Hem aanroepen. Hem elke dag vragen zijn licht in ons te ontsteken. Laten we dat doen vóór elke ontmoeting, om apostelen van Jezus te worden voor de mensen die wij ontmoeten.

De Geest niet doven in de christelijke gemeenschappen en ook niet in ieder van ons.

Primaat van de troost

Geliefde broeders en zusters, laten we als Kerk starten en opnieuw beginnen vanuit de Heilige Geest. Het is ongetwijfeld belangrijk dat in onze pastorale programma’s wordt uitgegaan van de sociologische gegevens, de analyses, de lijsten met moeilijkheden, de opsomming van verwachtingen en klachten. Maar het is ook belangrijk te vertrekken van de ervaringen van de Geest, dat is het echte vertrekpunt. Men moet ze dus zoeken, oplijsten, bestuderen, verklaren. Het is een fundamenteel beginsel in het geestelijke leven dat wordt genoemd: het primaat van de troost boven de ontgoocheling. Eerst is er de Geest die troost, opbeurt, verlicht, in beweging zet. Dan zal de ontgoocheling komen, de pijn, de duisternis, maar het beginsel om uit het duister te komen is het licht van de Geest (C.M. Martini, Evangelizzare nella consolazione dello Spirito, 25 settembre 1997). Dat is het beginsel om in te reine te komen met zaken die men niet verstaat, met verwarring, ook in talloze duisterheden is het belangrijk.

Trachten we ons de vraag te stellen of wij ons openstellen voor dit licht, of we het ruimte geven, aanroep ik de Geest?

Laat ieder inwendig antwoorden. Hoevelen van ons bidden tot de Geest? Neen, Padre, ik bid tot Onze-Lieve-Vrouw, ik bid tot de heiligen, ik bid tot Jezus, soms bid ook het Onzevader, ik bid tot de Vader – En de Geest? Bid jij niet tot de Geest, die je hart beweegt, die je verder draagt, die je troost brengt, die je wil voedt om te evangeliseren en op missie te gaan? Ik laat jullie volgende vraag: Bid ik de Heilige Geest? Laat ik mij door Hem leiden, Hij die mij uitnodigt om mij niet op te sluiten maar Jezus uit te dragen, om te getuigen van de voorrang van Gods troost op de ontgoocheling van de wereld? Moge Onze Lieve Vrouw die dit goed heeft verstaan, helpen dit te begrijpen.

• Vertaling uit het Italiaans: Marcel De Pauw msc
• Lees alles van paus Franciscus op Kerknet