Keuze 1: The lark ascending van Ralph Vaughan Williams (1872-1958)
In The lark ascending speelt de soloviool het gezang van een veldleeuwerik na. Deze vogel zingt zijn prachtige lied terwijl hij omhoog vliegt, vaak tot grote hoogte. Vaughan Williams bevond zich in de natuur toen de melodie voor de soloviool in hem opkwam: hij maakte een wandeling langs de kliffen van de kustplaats Margate. De componist liet zich inspireren door een gedicht van George Meredith (1828-1909) dat hij in de autograaf noteerde.
He rises and begin to round, He drops the silver chain of sound, Of many links without a break, In chirrup, whistle, slur and shake.
For singing till his heaven fills, ’T is love of earth that he instils, And ever winging up and up, Our valley is his golden cup, And the wine which overflows To lift us with him as he goes.
Till lost on his aerial rings In light, and then the fancy sings.
Hij stijgt op en begint rond te draaien, Hij laat de zilveren ketting van geluid vallen Van vele schakels zonder onderbreking, In tjilpen, fluiten, vervagen en schudden,
Om te zingen tot zijn hemel vol is, Het is liefde voor de aarde die hij inboedt, En altijd omhoog en omhoog vliegen, Onze vallei is zijn gouden beker, En de wijn die overloopt Om ons met hem op te tillen terwijl hij gaat:
Tot verloren op zijn luchtige kringen In het licht, en dan zingt de fantasie.
Lees hieronder verder
Voor het correct weergeven van deze inhoud dien je (sociale) content cookies te aanvaarden.
Ignace Thevelein: 'Er zijn twee maten orkestrale inleiding die uitmonden op een fermate: een aangehouden akkoord, waarboven de solo-viool start met een langzaam stijgende melodie; op het hoogste punt zwijgt het orkest en gaat de viool solo verder om na verloop van tijd terug in de armen van het orkest te vallen. De soloviool volgt het gedicht precies. De melodie zit vol met trillers, begint laag en gaat steeds hoger. Je hoort de leeuwerik als het ware tsjilpend omhoog vliegen.
Het orkest begeleidt deze vlucht met melodieën die het landschap van het Engelse platteland voor de geest halen. Dit komt omdat Vaughan Williams zich de stijl van Engelse volksliedjes zo eigen heeft gemaakt (hij verzamelde en bestudeerde ze), dat zijn muziek klinkt alsof die uit het Engelse volksmuziekrepertoire komt. De soloviool stijgt als het ware boven het orkest uit, en de verschillende orkestmelodieën zijn als velden, dorpen en bossen die de leeuwerik ziet passeren.'
Je hoort de leeuwerik als het ware tsjilpend omhoog vliegen.
The lark ascending is echter meer dan de verklanking van een wondermooi natuurfenomeen. Ignace: 'Het stuk is namelijk ook gerelateerd aan de Eerste Wereldoorlog, die net begon toen Vaughan Williams in Margate was. The lark ascending is een troostrijk muziekstuk. De vliegende, zingende veldleeuwerik staat als het ware als een symbool voor vrijheid; vogels hebben de vrijheid om boven alles uit te stijgen, zelfs oorlog. In de opening- en slotpassage van de soloviool ontbreekt dan ook de indeling in maten. Alleen de melodie is genoteerd: de violist is, net als de vogel, volledig vrij.'
Keuze 2. Sea pictures – Edward Elgar (1857-1934)
Sea pictures, opus 37 van Edward Elgar, is een liedcyclus die bestaat uit liedteksten van verschiilende dichters. De bezetting is voor contralto en orkest, maar Elgar heeft ook een versie voor zangstem en piano gemaakt. Deel 4, 'Where Corals Lie', is gemaakt op een gedicht van Richard Garnett.
The deeps have music soft and low When winds awake the airy spry It lures me, lures me on to go And see the land where corals lie.
By mount and mead, by lawn and rill, When night is deep, when noon is high, That music seeks and finds me still, And tells me where the corals lie.
Yes, press my eyelids close, 't is well, But far the rapid fancies fly The rolling worlds of wave and shell, And all the lands where corals lie.
Thy lips are like a [sunset's] glow, Thy smile is like a morning sky, Yet leave me, leave me, let me go And see the land where corals lie.
De diepten hebben muziek zacht en laag Wanneer de wind de luchten wakker maakt, Het lokt me, lokt me om te gaan En zie het land waar koralen liggen.
Door berg en weide, door gazon en beekje, Als de nacht diep is en de maan hoog is, Die muziek zoekt en vindt me nog steeds, En vertelt me waar de koralen liggen.
Ja, druk mijn oogleden dicht, het gaat goed, Maar de snelle fantasiën vliegen ver Naar rollende werelden van golf en schelp, En al het land waar koralen liggen.
Je lippen zijn als een zonsonderganggloed, Je glimlach is als een ochtendhemel, Toch verlaat me, verlaat me, laat me gaan En zie het land waar koralen liggen.
Lees hieronder verder
Voor het correct weergeven van deze inhoud dien je (sociale) content cookies te aanvaarden.
Ignace Thevelein: 'Deze muziek vertolkt de aantrekkingskracht van het exotische in een mensenleven. Vele mensen dragen in zich het verlangen naar paradijselijke oorden waar het zalig vertoeven is. Dit wordt aangebracht vanuit de mysterieuze kracht van de oceaan.
De dichter wordt aangetrokken door zachte en lage muziek die komt uit het diepste van de oceaan, als de wind de lucht laat opklaren. Deze muziek lokt hem naar onbestemde verten, gesymboliseerd in een land waar koralen bloeien (de zeebodem). Maar ook in bergen, weiden en beekjes weerklinkt deze lokkende muziek, zeker diep in de nacht met een hoge maan.'
Vele mensen dragen in zich het verlangen naar paradijselijke oorden waar het zalig vertoeven is.
'In de derde strofe horen we dat de dichter niet alleen is: er is een geliefde die zijn oogleden dicht drukt en hem een goed gevoel geeft. Maar de blik verschuift heel vlug terug naar de oceaan. Dalende noten, versnellingen en vertragingen in de muziek roepen de wereld van duiken, zinken en rusten op de zeebodem op.
In de laatste strofe wordt met natuurbeelden opnieuw een verbinding gemaakt met de geliefde. Heel verrassend eindigt het lied met een afwijzen van de geliefde om ruimte te maken voor het verlangen naar het verre land, waar koralen bloeien. Dit gebeurt ook in de muziek waar je een terugkeer naar de originele melodie kunt horen.'
Keuze 3: De Moldau – Bedrich Smetana (1824-1884)
De Moldau (La Vltava) is een van de zes symfonische gedichten die BedrichSmetana componeerde onder de titel Mijn Vaderland (‘Ma Vlast’). In dit werk beschrijft de componist de loop van de belangrijkste rivier van Bohemen vanaf de bron tot zijn monding in de Elbe.
Lees hieronder verder
Voor het correct weergeven van deze inhoud dien je (sociale) content cookies te aanvaarden.
In het eerste tafereelworden de bronnen van de rivier muzikaal tot klinken gebracht door opborrelende melodieën in de fluiten, de klarinetten en de strijkers.
In het tweede tafereel horen we het Moldaulied, een prachtige volksmelodie die zesmaal gespeeld wordt door de violen en die steeds breder weerklinkt in een golvende stroom van klanken.
Het derde tafereel richt de blik op de oevers van de stroom waar in bossen en wouden zich een jachttafereel afspeelt.
Het vierde tafereel beschrijft een dorpse boerenbruiloft met een polkadans, viermaal uitgevoerd door strijkers en houtblazers. De laatste dans sterft weg in een vredig pianissimo.Fagotten en hobo’s schilderen in
het vijfde tafereel het bleke gelaat van de maan in een nachtelijk landschap.
Zonder onderbreking gaan we over naar het zesde tafereel waar de Moldau wordt geschetst in zijn Sint-Johann-stroomversnellingen. De stroom beukt donderend neer op de diepe rotsen.
Hierna volgt het zevende tafereel, waarin de Moldau arriveert in Praag. Hier horen we het Moldaulied in grote terts en brengt het de luisteraar in een extatische vervoering.
In de coda of het afsluitende deel maken de violen zich los van het thema van het Moldaulied en sterven melodisch helemaal uit int een mooi diminuendo. Heel verrassend klinken op het einde twee krachtige slotakkoorden.
Ignave Thevelein: ‘Het intens beluisteren van deze muziek levert je een spirituele reis op waarin je wordt meegesleurd van het begin van het leven tot zijn apotheose. De wondermooie melodieën en orkestrale effecten nemen je mee tot in je diepste vezels en beroeren je diepste menselijke gevoelens.'
