'Onderscheiding is een oefening van het verstand en de wil'

Geliefde broeders en zusters, goedendag!

Vandaag beginnen we een nieuwe reeks catecheses. De catecheses over de oude dag werden afgerond. Vandaag beginnen we met een nieuwe reeks over het thema onderscheiding. Onderscheiden is een belangrijke daad die iedereen aanbelangt omdat keuzes een wezenlijk deel van het leven zijn. Keuzes onderscheiden. Men kiest voedsel, een kledingstuk, een onderwijstraject, een relatie. In dit alles krijgt een levensproject concrete gestalte en wordt ook onze relatie met God concreet.

Beelden

In het Evangelie spreekt Jezus over onderscheiding in beelden ontleend aan het gewone leven. Bijvoorbeeld: Hij beschrijft vissers die goede vissen uitkiezen en de slechte weggooien. Of de koopman die tussen vele parels die met de grootste waarde weet te onderscheiden. Of diegene die bij het ploegen van het veld, op iets stoot dat een schat blijkt te zijn (cf. Mt 13,44-48).

Voorwaarden voor een goede keuze

In het licht van deze voorbeelden verschijnt onderscheiding als een oefening van het verstand en ook als deskundigheid en ook als wil, om het geschikte ogenblik te kiezen. Dit zijn de voorwaarden om een goede keuze te maken. Er is nood aan verstand, deskundigheid en ook aan de wil om een goede keuze te maken. En, er is ook een vereiste kostprijs opdat de onderscheiding werkdadig zou worden. Om zijn beroep om de beste wijze te beoefenen moet een visser vermoeidheid erbij nemen, de lange nachten op zee en ook het feit een deel van de vangst weg te gooien en zo verlies van winst te aanvaarden bedoeld voor het goed van hen voor wie het bestemd is. De handelaar in parels aarzelt niet alles te besteden om die parel te kopen. Hetzelfde doet de mens die op een schat gestoten is. Onverwachte situaties, niet opgezet, waarbij van fundamenteel belang is de dringendheid van een te nemen beslissing voor ogen te houden. Elkeen moet beslissingen nemen. Er is niemand die ze voor ons neemt. Op een bepaald ogenblik kunnen volwassenen, in alle vrijheid, raad vragen, nadenken, maar de beslissing is van hen. Men kan niet zeggen: Ik heb dit verloren omdat mijn man, mijn vrouw, mijn broer beslist heeft. Neen!  Jij moet beslissen, ieder van ons moet beslissen. Het is daarom belangrijk bekwaam te zijn om te onderscheiden.

Om goed te beslissen is het nodig bekwaam te zijn om te onderscheiden.

Speciale vreugde

Het Evangelie wijst ook op een ander belangrijk aspect van de onderscheiding: ze schakelt ook de gevoelens in. Wie de schat gevonden heeft, staat niet stil bij de moeilijkheid om alles te verkopen, zo groot is zijn vreugde (cf. Mt 13,44). De door de evangelist Matteüs gebruikte term wijst op een heel speciale vreugde. Geen enkele menselijke werkelijkheid kan ze voortbrengen. Zij komt in weinig andere gedeelten van het Evangelie voor en die verwijzen alle naar de ontmoeting met God. Het is de vreugde van de Wijzen wanneer zij na een lange en vermoeiende reis de ster terugzien (cf. Mt 2,10). Het is de vreugde van de vrouwen wanneer zij van het lege graf terugkomen nadat zij de boodschap van de engel over de verrijzenis hebben vernomen (cf. Mt 28,8). Het is de vreugde van wie de Heer heeft gevonden. Een mooie beslissing nemen, een juiste beslissing, brengt je altijd tot die uiteindelijke vreugde.

Wellicht moet men onderweg wat onzekerheid verdragen, denken, zoeken, maar uiteindelijk beloont de juiste beslissing je met vreugde.

De grote onderscheiding

Bij het laatste oordeel zal God tegenover ons een onderscheiding voltrekken – de grote onderscheiding. De beelden van de landbouwer, van de visser en van de handelaar zijn voorbeelden van wat in het Rijk der hemelen gebeurt, een Rijk dat aan het licht treedt in de gewone daden van het leven die een stellingname vereisen. Daarom is het zo belangrijk in staat te zijn om te onderscheiden.

De grote keuzes komen voort uit omstandigheden die op het eerste gezicht tweederangs zijn, maar die beslissend blijken te zijn.

Bijvoorbeeld, denken we aan de eerste ontmoeting van Andreas en Johannes met Jezus. Het is een ontmoeting die voortkomt uit de eenvoudige vraag: Rabbi, waar verblijft Ge? – Gaat mee om het te zien, (cf. Joh 1,38-39), zegt Jezus. Een zeer korte woordenwisseling, maar het begin van een verandering die, stap na stap, heel het leven zal tekenen. Na jaren blijft de evangelist zich die ontmoeting herinneren die hem voor altijd heeft veranderd. Hij herinnert zich zelfs het uur: Het was ongeveer het tiende uur (v. 39). Dat is het uur waarop tijd en eeuwigheid elkaar in zijn leven ontmoetten. In een goede, rechtvaardige beslissing, ontmoet de wil van God onze wil; ontmoet de tijdelijke weg de eeuwige.

Een juiste beslissing nemen, na een weg van onderscheiding, is deze ontmoeting beleven: van de tijd met de eeuwigheid.

Inzet

Dus: kennis, ervaring, gevoelens, wil, dat zijn enkele onontbeerlijke elementen van de onderscheiding. In de loop van de komende catecheses zullen we er nog andere zien, even belangrijke. Onderscheiding brengt - zoals ik al zegde – vermoeidheid mee. Volgens de Bijbel staan wij niet voor een voorverpakt leven dat wij moeten leven. Neen! We moeten er voortdurend over beslissen, afhankelijk van de werkelijkheid die zich aandient. God nodigt ons uit naar waarde te schatten en te kiezen. Hij heeft ons als vrije mensen geschapen en wil dat wij onze vrijheid uitoefenen. Daarom is onderscheiden inzet.

Vergissen

We hadden die ervaring al vaker: iets kiezen dat ons goed leek maar het niet was. Ofwel weten wat voor ons het echte goed was en het niet kiezen. Een mens, in tegenstelling tot de dieren, kan zich vergissen. Hij kan niet willen kiezen op de juiste wijze. De Bijbel bewijst dat vanaf de eerste bladzijden. God geeft de mens een nauwkeurige opdracht: als je wil leven, als je het leven wil proeven, herinner je dan dat je schepsel bent, dat niet jij de norm van goed en kwaad bent en dat de keuze die je zal maken gevolgen zal hebben, voor jou, voor anderen en voor de wereld (cf. Gen 2, 16-17). Je kunt van de aarde een schitterende tuin maken of je kan haar tot woestijn van de dood maken. Een fundamenteel onderricht: niet toevallig is dat het eerste gesprek van God en mens. Het gesprek bestaat hierin: de Heer geeft de zending, jij moet dit en dat doen; en de mens moet bij elke stap die men zet onderscheiden welke beslissing te nemen.

Onderscheiding is dat nadenken van de geest, van het hart die wij moeten maken alvorens een beslissing te nemen.

Vrije kinderen

Onderscheiding is vermoeiend maar onontbeerlijk om te leven. Ze vraagt dat ik mezelf zou kennen, dat ik zou weten wat hier en nu goed is voor mij. Ze vraagt bovenal een kinderlijke relatie met God. God is Vader en laat ons niet alleen. Hij is steeds bereid om ons raad te geven, om ons aan te moedigen, om ons op te vangen Maar Hij legt nooit zijn wil op. Waarom? Omdat Hij bemind en niet gevreesd wil worden. En ook omdat God ons als kinderen wil en niet als slaven. Vrije kinderen. Liefde kan men alleen in vrijheid beleven.

Om te leren leven moet men leren liefhebben en daarom is onderscheiden belangrijk.

Wat kan ik doen met dit alternatief voor ogen? Zodat het een teken wordt van meer liefde, van meer rijpheid in de liefde. Laten we de Heilige Geest vragen dat Hij ons leidt! Laten we elke dag tot Hem bidden, vooral wanneer we keuzes moeten maken. Dankjewel.

Ontdek de hele catechese over onderscheiding

• Vertaling uit het Italiaans: Marcel De Pauw msc
• Lees alles van paus Franciscus op Kerknet.