De betekenis van Pasen: Pasen in 20 vragen en antwoorden en meer

Ga direct naar: 
 

1. Wanneer is het Pasen in 2025?
2. Hoe wordt de paasdatum bepaald?
3. Wat betekent Pasen?
4. Waarom vieren we Pasen? De oorsprong van Pasen
5. Wat is de betekenis van Pasen in het Oude Testament?
6. Wat is de betekenis van Pasen in het Nieuwe Testament?
7. Pasen in de Bijbel
8. Welke plaats heeft Pasen in de Goede Week en het liturgisch jaar?
9. Wat is beloken Pasen?
10. Hoe wordt Pasen gevierd?
11. Wat betekent de paaskaars?
12. Waarom worden mensen tijdens de paaswake gedoopt?
13. Wat betekent het urbi et orbi van de paus?
14. Verschil tussen katholieken en protestanten in paasviering
15. Hoe wordt Pasen in België gevierd?
16. Wat hebben paaseieren met Pasen te maken?
17. Waar komt de paashaas vandaan?
18. Wat is de betekenis van de paasklokken?
19. Hoe wordt Pasen uitgebeeld in de kunst?
20. Welke muziek hoort bij Pasen?
21. Welke uitdrukkingen zijn er over Pasen?
22. Gebeden, gewoontes en meer weetjes over Pasen
23. Schrijf je Pasen met een hoofdletter of een kleine letter?

1. Wanneer is het Pasen in 2025?

Pasen vieren we dit jaar op zondag 20 april 2025 (Pasen) en op maandag 21 april 2025 (Paasmaandag). De paasvakantie loopt van maandag 7 april 2025 tot en met zondag 21 april 2025.

Dit zijn de data voor de komende jaren.

2. Hoe wordt de paasdatum bepaald?

Paaszondag is de eerste zondag na de eerste volle maan van de lente. Als de eerste dag van de lente een zondag is, wordt Pasen de volgende zondag gevierd. 

Pasen kan niet vroeger vallen dan 22 maart en niet later dan 25 april. 

Het astronomische begin van de lente is variabel, wat de berekening nogal bemoeilijkt. Daarom heeft de jonge kerk al tijdens het Concilie van Nicea (325) gekozen voor een vaste startdatum van de lente, namelijk 21 maart. De eerstvolgende zondag kan dan ten vroegste 22 maart zijn. De uiterste datum van 25 april heeft te maken met de lengte van de maancyclus die ongeveer 29 dagen duurt plus maximaal 7 dagen tot de daaropvolgende zondag.

3. Wat betekent Pasen?

Met Pasen gedenken en vieren christenen wereldwijd de verrijzenis van Jezus Christus. Jezus, die gestorven is aan een kruis, is niet in de dood gebleven, maar door God tot nieuw leven opgewekt. 

Het verrijzenisgeloof is de kern van het christelijke geloof. Het verwijst niet alleen naar de eenmalige historische gebeurtenis van het lege graf 2000 jaar geleden. De kerk viert ook dat alle gelovigen nu al delen in het verrijzenisleven van Jezus. Christus verrijst als bron van leven in het gelovige hart.

Bekijk de uitleg van Lode Aerts bisschop van Brugge in het filmpje.

• Meer over de betekenis en het verrijzenisgeloof
• Pasen: is het waar en wat betekent het? (video-interview met theoloog en voormalig anglicaans bisschop Tom Wright)
• Betekenis van Pasen in tijden van corona volgens paus Franciscus
• Paasboodschap van paus Franciscus
• Homilie van kardinaal De Kesel over de verrijzenis
• Met Pasen ervaar je dat God een mens niet in de steek laat (interview met bisschop Lode Aerts)

4. Waarom vieren we Pasen? De oorsprong van Pasen

Pasen vindt zijn oorsprong in het Oude Testament, waar het Joodse Pesach de bevrijding uit Egypte herdenkt. In het Nieuwe Testament krijgt het feest een nieuwe betekenis door de verrijzenis van Jezus, als teken van verlossing en nieuw leven. In deze sectie ontdek je hoe Pasen zich doorheen de Bijbel ontwikkelt.

5. Wat is de betekenis van Pasen in het Oude Testament?

In het Oude Testament is er sprake van Pesach of Pascha. Dat betekent voorbijgaan. Dit woord verwijst naar wat gebeurde met de Israëlieten op de vooravond van hun Exodus, de uittocht uit Egypte.

De Israëlieten kreunden onder slavernij en mishandeling door Farao. Moegetergd liet die zijn slaven onder leiding van Mozes vertrekken nadat een engel van God het oudste kind van alle Egyptische gezinnen had gedood.

De kinderen van Israël werden gespaard: de engel ging voorbij - Pesach - aan hun huizen omdat ze op hun deurposten bloed hadden gesmeerd van een lam dat die avond werd gegeten.

Sindsdien vieren de joden elk jaar Pesach op de 14de dag van de maand Nissan met de speciale sedermaaltijd: ongedesemde broden, bittere kruiden en een (botje van een) lam. Zo herdenken ze de bevrijding uit Egypte en alle andere grote daden van God. Tegelijk hopen ze op de komst van de Messias die hen voorgoed van alle vormen van slavernij zal bevrijden.

6. Wat is de betekenis van Pasen in het Nieuwe Testament?

In het Nieuwe Testament lees je hoe, zoals alle joden, ook Jezus met zijn 12 leerlingen Pesach vierde.

Voor zijn volgelingen krijgt het Pesachfeest na Jezus’ dood en verrijzenis een nieuwe betekenis: het paaslam dat vrijwaart van de dood is vanaf nu Jezus.

Hij is het Lam dat voor alle mensen is geslacht werd en zo hun zonden wegneemt (Joh. 1, 19; Hebr 9, 12-14; 1 Pe 1,19; Apoc 5, 9.12 en 13,8). Anders gezegd: Jezus heeft uit liefde zijn leven gegeven en de Vader heeft hem daarom dwars doorheen de dood getrokken. Jezus is dan ook de langverwachte Messias: door zijn opstanding heeft Hij elke vorm van kwaad en dood onderworpen en een rijk van liefde ingesteld dat nooit zal eindigen.

Geen enkele bijbelse schrijver vertelt als een rechtstreekse getuige over de verrijzenis. Wel verhalen ze hoe de leerlingen na die gebeurtenis een merkwaardige en radicale ommekeer meemaken.

Van verlammende ontmoediging en angst gaan ze over tot enthousiaste geloofsverkondiging. Die verandering schrijven ze zelf volledig toe aan ontmoetingen met de levende Jezus.

7. Pasen in de Bijbel

Het verhaal van de verrijzenis vind je terug bij de vier evangelisten (Matteüs 28,1-10, Marcus 16,1-13, Lucas 24,1-53 en Johannes 20,1-23). Na de kruisiging van Jezus op vrijdag hield iedereen de voorgeschreven sabbat in acht. Maar op zondag, de derde dag, gingen enkele vrouwen in alle vroegte naar het graf om het lichaam te balsemen. De evangelisten schetsen hun ontzetting wanneer ze het graf leeg vinden. Met de schrik om het hart lopen ze naar de leerlingen. Nu komen Petrus en Johannes in allerijl kijken. Ook zij stellen vast dat Jezus niet meer in het graf ligt.

Wat later verschijnt Jezus voor de eerste keer, en wel aan Maria Magdalena. Hou me niet vast, zegt Hij tegen haar. Een opdracht om de aardse Jezus los te laten en hem nu op een andere manier te volgden. Diezelfde dag verschijnt hij ook aan twee andere leerlingen. Op weg naar Emmaüs, weg van Jeruzalem, komt Hij bij hen lopen en legt hen uit waarom alles gebeurd is zoals het moest gebeuren. Aan tafel breekt hij het brood en daarin herkennen de Emmaüsgangers hem uiteindelijk.

(Lees verder onder de illustratie)

8. Welke plaats heeft Pasen in de Goede Week en het liturgisch jaar?

De Goede Week is de laatste week voor Pasen en dus de laatste vastenweek. Hieronder kan je een overzicht terugvinden met alle belangrijke dagen uit de Goede Week.

Palmzondag

Palmzondag (ook wel Palmpasen genoemd) is de zondag voor Pasen en de eerste dag van de Goede Week. Op Palmzondag gedenken en vieren christenen de blijde intocht van Jezus Christus in Jeruzalem voor zijn veroordeling, terechtstelling en verrijzenis. 

Witte Donderdag

Witte Donderdag is de donderdag voor Pasen. Christenen gedenken op die dag dat  Jezus op de avond vóór zijn lijden (Goede vrijdag) met zijn leerlingen aan tafel ging voor het Laatste Avondmaal. Daar waste Hij de voeten van de leerlingen, brak Hij het brood en deed de beker rondgaan. Voor katholieken betekent dit de instelling van het sacrament van de eucharistie.

Goede Vrijdag

Goede Vrijdag is de vrijdag voor Pasen. Christenen gedenken dan de kruisdood van Jezus. De Evangelies en de liturgie vertellen over de veroordeling van Jezus, zijn marteling, zijn weg naar Golgotha met het kruis op zijn schouders, zijn kruisiging, zijn laatste woorden aan het kruis en uiteindelijk zijn sterven.

Stille Zaterdag

Stille Zaterdag is de dag na Goede Vrijdag en de dag voor Pasen. Christenen gedenken dan dat Jezus Christus na zijn lijden en sterven begraven is en in het dodenrijk, zelfs ter helle, is afgedaald. Stille Zaterdag is ook gekend als Paaszaterdag.

Paaszondag

Met Pasen gedenken en vieren christenen wereldwijd de verrijzenis van Jezus Christus. Jezus, die gestorven is aan een kruis, is niet in de dood gebleven, maar door God tot nieuw leven opgewekt.

Paasmaandag

Paasmaandag is de maandag na Pasen en vormt traditioneel het afsluitende deel van de paasviering. Voor veel christenen is het een dag van bezinning en vreugde over de verrijzenis van Jezus Christus. In verschillende landen, waaronder België en Nederland, is het een officiële feestdag, vaak gevierd met familiebezoeken, uitstapjes en paaseieren zoeken.

9. Wat is beloken Pasen?

Beloken Pasen is de eerste zondag na Pasen. 'Beloken' is het voltooid deelwoord van het werkwoord 'beluiken': (af)sluiten. Met Beloken Pasen wordt het paasoctaaf (acht dagen vanaf paaszondag) afgesloten. In het Jubeljaar 2000 riep paus Johannes Paulus II deze dag uit tot Zondag van de Goddelijke Barmhartigheid. 

10. Hoe wordt Pasen gevierd?

Katholieken beginnen Pasen in de liturgie al te vieren op de avond of nacht voor paaszondag. De paaswake is wellicht de belangrijkste viering voor katholieken van het hele jaar. Met woorden en symbolen nodigt de paaswake de deelnemers uit om zelf een doortocht te maken door de nacht, van donker naar licht, door de dood naar het leven. 

Belangrijke onderdelen van de paaswake zijn het zegenen en aansteken van de nieuwe paaskaars en de hernieuwing van de doopbeloften door de gelovigen. 

• Meer over de liturgie en de paaswake 
• Pasen vieren in tijden van corona

11. Wat betekent de paaskaars?

De paaskaars staat symbool voor het licht van de verrezen Christus. Elk jaar wordt tijdens de paaswake een nieuwe paaskaars aangestoken die het hele jaar dienst zal doen tijdens de vieringen. 

Het zegenen en aansteken van de nieuwe paaskaars is onderdeel van een indrukwekkende lichtritus. Daarbij wordt meestal ook het vuur van de paaskaars doorgegeven aan de kerkgangers door middel van kaarsen. 

Meer over de paaskaars: symbool van de ene verrezen Heer

12. Waarom worden mensen tijdens de paaswake gedoopt?

Volwassen dopelingen worden meestal tijdens de paaswake in de kathedraal door de bisschop gedoopt. Daar zijn goede redenen voor. Net als de paaswake betekent het doopsel een doortocht doorheen de dood naar het eeuwige leven. Na het doopsel van de volwassenen tijdens de paaswake hernieuwen trouwens alle aanwezige gelovigen hun doopbeloften. 

Meer weten over gedoopt worden als jongere of volwassene

Lees getuigenissen van volwassen dopelingen
 

13. Wat betekent het urbi et orbi van de paus?

Urbi et orbi (Latijn: voor de stad en voor de wereld) is de zegen die de paus elk jaar op paaszondag (en met Kerstmis en andere bijzondere gelegenheden) uitspreekt vanaf het balkon van de Sint-Pietersbasiliek in Rome. Hij wenst daarmee iedereen een zalig paasfeest.

14. Verschil tussen katholieken en protestanten in paasviering

Katholieken en protestanten vieren beide Pasen als het hoogtepunt van het christelijke geloof, maar er zijn enkele verschillen in tradities en rituelen.

In de katholieke kerk wordt Pasen groots gevierd met een reeks liturgische vieringen, waaronder de Witte Donderdagmis, de Goede Vrijdagplechtigheid en de Paaswake op Stille Zaterdag. De Paaswake is een uitgebreid ritueel met het aansteken van de paaskaars, doopvieringen en eucharistie. Katholieken hechten ook veel belang aan het paasfeest als een periode van vreugde die voortduurt tot Pinksteren.

Protestantse kerken hebben doorgaans minder nadruk op de paastriduum (de drie dagen voor Pasen) en richten zich vooral op de viering van de opstanding op Paaszondag. De liturgie is vaak soberder, zonder eucharistische aanbidding of paaskaarsrituelen. Wel worden in veel protestantse kerken paasdiensten gehouden met veel zang en bijbellezingen over de verrijzenis van Christus.

Beide tradities benadrukken de kernboodschap van Pasen: de overwinning van Christus op de dood en de hoop op nieuw leven.

15. Hoe wordt Pasen in België gevierd?

Pasen is in België niet alleen een christelijk feest, maar ook een breder cultureel gebeuren dat door veel mensen, religieus of niet, wordt gevierd. Het is een moment van samenzijn, lenteviering en tradities die van generatie op generatie worden doorgegeven.

Voor velen staat Pasen in het teken van familiefeesten en uitgebreide brunches met chocolade-eieren, paasbrood en andere lekkernijen. Paasmaandag is bovendien een officiële feestdag, waarop veel mensen genieten van een extra vrije dag. Kinderen kijken vooral uit naar de paaseieren, die in tuinen, parken en zelfs openbare evenementen worden verstopt en gezocht. Daarnaast worden in verschillende steden en dorpen paasmarkten en optochten georganiseerd, en in sommige streken is het een traditie om eieren te rollen of te gooien.

Of je nu Pasen viert vanuit religieuze overtuiging of gewoon geniet van de gezelligheid en tradities, het blijft een feest dat mensen samenbrengt.

16. Wat hebben paaseieren met Pasen te maken?

Eieren staan in alle culturen symbool voor levenskracht, omdat nieuw leven vaak uit eieren voortkomt. Toepasselijk dus voor het paasfeest dat nieuw leven wil vieren, zelfs voorbij de dood. 

In de christelijke traditie staat de eierschaal symbool voor het Oude Verbond en het ei zelf voor het Nieuwe Verbond. Het ei dat openbarst en het kuiken dat tevoorschijn komt, is symbool voor de verrijzenis.

17. Waar komt de paashaas vandaan?

De paashaas werd bedacht door protestantse christenen. Die wilden met Rome en dus met de paasklokken liever niks te maken hebben. Wellicht knoopten zij aan bij een volkse traditie waarin de haas vaak symbool staat voor vruchtbaarheid. Maar een paashaas die eieren legt? Hoe valt die traditie te rijmen? Misschien door de observatie dat sommige vogels hun eieren soms leggen in lege hazenlegers. Die eieren werden nogal eens - verkeerdelijk - aanzien voor hazeneieren.

18. Wat is de betekenis van de paasklokken?

Omdat de kerkklokken tussen Witte Donderdag en de paasnacht zwijgen, werd aan de kinderen verteld dat de paasklokken naar Rome gingen om paaseieren te halen en die in de paasnacht in de tuinen te strooien. Het eerste klokkengelui op paasmorgen was voor kinderen dan het sein dat ze naar paaseieren mochten zoeken. 

19. Hoe wordt Pasen uitgebeeld in de kunst?

De verrijzenis van Christus vormen een buitenbeentje in de rijke christelijke kunstgeschiedenis. Voor alle onderwerpen uit het Evangelie bestaat een lange iconografische traditie. Maar er zijn veel minder schilderijen over Jezus’ verrijzenis dan over zijn kruisdood bijvoorbeeld. Toch wel opmerkelijk als je weet dat de verrijzenis de kern vormt van het christelijke geloof. Dat komt misschien omdat het eigenlijke moment van de opstanding uit de dood niet in het Evangelie beschreven staat. De vier evangelisten spreken alleen van ontmoetingservaringen met de verrezen Christus. 

Bekijk voor meer achtergrond het filmpje over het schilderij De opstanding van Christus (ca. 1490) door Hans Memling (1435-1494).

Meer over Pasen in de beeldende kunst

20. Welke muziek hoort bij Pasen?

Pasen en de christelijke liturgie daaromheen hebben door de eeuwen heen vele componisten geïnspireerd tot muzikale composities. In de Barokperiode viel vooral het werk op van Johann Sebastian Bach met de Johannespassie (Johannes-Passion), Matteüspassie (Matthäus-Passion) en vele cantates. Het genre van de passiemuziek vertelt met liederen het lijdensverhaal van Jezus Christus volgens een van de evangelisten

• Muziek voor de Goede Week: 25 minder bekende aanraders
• Liedsuggesties voor de liturgie van Pasen
• Muzikanten uit de hele wereld componeren paaslied

21. Welke uitdrukkingen zijn er over Pasen?

Het belangrijkste christelijke feest kent veel uitdrukkingen in onze taal. 

• Vijgen na Pasen betekent dat iets te laat is om nog zin te hebben. Lees meer over de oorsprong van deze uitdrukking.
• Op z'n paasbest gekleed zijn betekent er piekfijn uitzien. Verwijzend naar een gebruik om met Pasen nieuwe kleren voor het eerst aan te doen.
• Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen wordt spottend gezegd over iets dat toch nooit zal gebeuren. Pinksteren valt altijd 49 dagen na Pasen en verschuift dus mee met de datum van Pasen.
• Groene Kerstmis, witte Pasen is een weerspreuk die zegt dat als het met Kerstmis warm is, het met Pasen koud zal zijn.

Gebeden, gewoontes en meer weetjes over Pasen

Paas Gebeden

Gij zijt mijn Liefde

Neen, mijn Lief,
Gij zijt geen vuur,
Gij zijt geen water,
Gij zijt niet wat wij zeggen.
Gij zijt wat Gij zijt
in uw glorievolle eeuwigheid.
Gij zíjt:
dat is uw wezen en uw naam.

Gij zijt leven:
goddelijk leven,
vitaal leven,
leven dat verenigt.

Gij zijt een en al zaligheid:
eenheid die niet genoeg te loven valt
en die ieder woord en elk begrip te boven gaat.
In één woord, Gij zijt Liefde.
Mijn Liefde.

Wat zal ik over U dus zeggen?
Gij hebt mij gemaakt voor U;
voor U, zeg ik, die Liefde zijt.

Marie Guyart

In: Albert Jamet, Marie de l’Incarnation. Écrits spirituels et historiques, Paris, Desclée de Brouwer, 1929, I, 380. Vertaald door bisschop Lode Aerts.

Gebed

Ik zal blijven geloven, zelfs als iedereen de hoop verliest.
Ik zal blijven liefhebben, zelfs als anderen haat zaaien.
Ik zal blijven bouwen, zelfs als anderen vernietigen.
Ik zal over vrede blijven spreken, zelfs te midden van een oorlog.
Ik zal licht blijven verspreiden, zelfs te midden van de duisternis.
Ik zal blijven zaaien, zelfs als anderen de oogst vertrappen.
En ik zal blijven schreeuwen, zelfs als anderen zwijgen.
En ik zal blijven een glimlach brengen op gezichten in tranen.
En ik zal verlichting brengen, als we de pijn zien.
En ik zal redenen tot vreugde bieden waar alleen maar verdriet is.
Ik zal degene die besloot te stoppen, aanmoedigen om door te lopen…
En ik zal mijn armen uitstrekken naar hen die zich uitgeput voelen.

Abbé Pierre

Ontdek ruim 50 oude en nieuwe gebeden in Heer, leer ons bidden.

22. Gebeden, gewoontes en meer weetjes over Pasen

• Paaseieren rapen natuurlijk :)
• In landen als India, Nederland, Roemenië, Bulgarije, Griekenland en Afghanistan worden op Pasen eiergevechten georganiseerd. De spelers proberen met een hardgekookt ei het ei van hun tegenstanders kapot te gooien, terwijl dat van hen heel moet blijven.

23. Schrijf je Pasen met een hoofdletter of een kleine letter?

Je schrijft Pasen met een hoofdletter. Alles samenstellingen met paas- schrijf je met een kleine letter, bijvoorbeeld paasfeest, paaseieren.