Plots besefte ik: dit is christen zijn, tot het uiterste

Homs, Syrië 2009. Bescheiden glimlachend en met een ietwat vermoeide blik, zit pater Frans van der Lugt geduldig naar me te luisteren. Ik was het Syrische woestijnklooster Deir Mar Moussa even ontvlucht omdat de weidse stilte van de woestijn en het kloosterritme me teveel met mezelf confronteerden. Het christelijke verhaal was nog nieuw voor me, ik was in het klooster voor een stage in het kader van mijn opleiding intercultureel management. (Lees Paolo Dall'Oglio opende via islam toegang naar mijn eigen bron.)

Een week voordien, net toen ik het niet meer uithield in de stilte, had pater Frans zich met een groep enthousiaste Syrische wandelaars onder de bezoekers op het terras van het oude klooster gemengd. Ga eens met hem praten, had zuster Houda gefluisterd. Hij spreekt jouw taal.

Ingaand op zijn uitnodiging zocht ik hem amper een week later op in het Jezuïetenhuis in Homs. Na ons gesprek trokken we naar Al Ard, een van zijn ontwikkelingsprojecten.

Het regende en ik zag voor het eerst sinds lang weer groen. Hier wordt grond vruchtbaar gemaakt, vertelde ook het standbeeld voor het centrum.

Nadat ik mijn spullen op een kamer in het bezoekerscentrum had weggelegd, stond ik verdwaald aan de ingang van het gebouw. Een jonge Syrische vrouw wenkte me en via een klein pad kwamen we bij een kampvuur waar de sfeer er al goed in zat.

De avond viel. Er werd gelachen, gezongen en muziek gespeeld, terwijl de waterpijp circuleerde.

Na een gesprek in groepjes volgde het avondeten, waarna we de avond afrondden met een nachtelijke wandeling. Tot iedereen uiteindelijk zijn plek vond op de matrassen die overal in het bezoekerscentrum op de grond verspreid lagen. Ik genoot van de warme, gemoedelijk sfeer en kwam stilletjes toe, voorzichtig aftastend waar ik nu terecht gekomen was.

De droom van pater Frans

Al Ard startte als een landbouwontwikkelingsproject. Pater Frans koesterde vanaf het begin de droom om er samen te leven en te werken met mensen van verschillende religieuze achtergronden aan de ontwikkeling van hun omgeving. De activiteiten op het landgoed breidden zich al snel uit.

Of zoals pater Frans eenvoudig zei: Van het één kwam het ander, zo gaat dat! 

Mindervaliden van alle leeftijden komen er dagelijks samen voor activiteiten en in het weekend stroomt het bezoekerscentrum vol met jongeren. Ze kunnen aansluiten bij een vast programma van yoga, meditatie, gespreksgroepen, wandelingen. In Al Ard, vertelde pater Frans, kan iedereen iets waardevols voor zichzelf vinden, plezier beleven en van de omgeving genieten. Maar mensen betekenen er vooral ook iets voor elkaar, daarom is er een gezamenlijk leven, een gezamenlijk ritme.

Syriërs onder de Syriërs

Met de jaren begon de diepte van pater Frans’ missie en bezieling pas echt tot me door te dringen. Wanneer de hel beetje bij beetje begon los te breken in Syrië, koos pater Frans er zonder aarzelen voor om in het jezuïetenhuis in het zwaar belegerde oude centrum van Homs te blijven, waar nog slechts een kleine groep inwoners overbleef. Hoe riskant de situatie ook was, hij leek geen moment aan deze keuze te twijfelen.

Het Syrische volk heeft me zoveel gegeven, zoveel vriendelijkheid, zoveel inspiratie en alles wat ik bezit. Pater Frans van der Lugt

Nu de bevolking lijdt, wil ik haar pijnen en moeilijkheden delen, zei pater Frans. In Syrië voel ik me geen vreemdeling, maar Syriër onder de Syriërs. Hij probeerde zo goed hij kon aanwezig te zijn, zieken bij te staan overledenen te begraven en mensen moed in te spreken, tot hij op 7 april 2014 koelbloedig vermoord werd in het Jezuïetenhuis. De radicale toewijding van pater Frans aan het Syrische volk ging me door merg en been. 

Dit is christen zijn, besefte ik, tot het uiterste.

Zijn leven als getuigenis

Over pater Frans van der Lugt is zoveel te zeggen dat we even in stilzwijgen vervallen. Met twee Syrische vriendinnen zit ik diep verzonken in herinneringen in de woonkamer van hun appartement in Gent, tot 1 van hen de stilte doorbreekt: Door pater Frans besefte ik dat de Bijbel geen boek vol verhalen is, het is het leven, het gebeurt!

Ik geloof het omdat ik een man op deze manier zag leven.

Ik kan me voorstellen nu dat Jezus van de ene stad naar de andere liep met zijn leerlingen, dat hij aanvaardde om gekruisigd te worden, want ook Frans aanvaardde het lijden. Ik kan de Bijbel nu beter begrijpen, niet alleen door zijn woorden, maar vooral door hoe hij geleefd heeft.

Ook de verrijzenis kan ik me nu voorstellen, het gebeurde met Frans!

Nieuw gebied

Op weg naar huis blijven de woorden van mijn vrienden naklinken. Syrië overweldigde me in 2009. In 1 van mijn berichten aan het thuisfront schreef ik: De weg naar Aleppo was adembenemend, ik moest zowaar even wennen aan groen, planten, regen, bomen, vegetatie! Als ik hier rondreis, heb ik het gevoel op Bijbelse grond te reizen, alleen al door hoe alles eruitziet en aanvoelt. Het gras is hier echt felgroen, de struiken, de huizen, de woestijn, de kerken. En vooral de mensen. Elke keer dat ik hier nieuw gebied betreed, is er zoveel nieuws om op te nemen. Het is geweldig hier.

Wat ik toen nog niet kon weten, is dat mijn ontmoeting met pater Frans uiteindelijk nog een veel grotere wereld zou openen, een wereld die me ook van binnenuit zou overweldigen.

Want de kracht van pater Frans zit hierin, dat hij niet alleen theologie studeerde, maar het ook belichaamde in wie hij was en hoe hij leefde.

Hij sprak niet alleen in woorden Heb je naaste lief, hij ging naar zijn naaste toe, ontving hem en bleef hem hoopvol nabij in welke omstandigheden dan ook.