De vrouwelijke noot (3): de Mélanie die componeerde als Mel
Mélanie Bonis
- Franse componiste (1858-1937)
- studeerde samen met de groten van haar tijd, zoals Debussy en Chausson
- publiceerde als ‘Mel’ Bonis om discriminatie te vermijden
‘Nooit gedacht dat een vrouw zulke muziek kon schrijven...’
(De vrouwonvriendelijke felicitaties van Camille Saint-Saëns na de première van Bonis’ pianokwartet.)
(Lees verder onder de video.)
Compositie in de kijker: ‘La cathédrale blessée’ (1915)
Als Mel Bonis in 1915 La cathédrale blessée schrijft, is het in de eerste plaats een verwijzing naar de beschieting en verminking van de kathedraal van Reims, in september 1914. De partituur is opgedragen aan toneelschrijver Lucien Augé de Lassus, die eind 1914 overleed. De gewonde kathedraal is, zo bedoeld of niet, ook een treffende metafoor voor haar leven.
Mélanie Bonis (1858-1937) is 23 als ze de helft van het voornaam laat vallen: als genderneutrale ‘Mel’ Bonis, zo beseft ze, heeft ze meer kansen om het te maken als componiste. De kwaliteiten heeft ze alleszins. Niemand minder dan César Franck zorgt ervoor dat ze wordt toegelaten tot het Conservatorium van Parijs, waar Claude Debussy en Ernest Chausson haar medestudenten zijn. Ze leert er ook de liefde van haar leven kennen: Amédée Hettich, een zanger. Hij vraagt Mélanies ouders de hand van hun dochter, maar van een huwelijk kan geen sprake zijn: Mélanie wordt terstond van het conservatorium gehaald. Twee jaar later, ze is dan 25 jaar, trouwt ze tegen haar zin met een bijna dubbel zo oude industrieel, twee keer weduwmaar, vader van vijf zonen en met niet de minste muzikale interesse. Mélanie moet zich nu wel geen materiële zorgen meer maken, heeft dienstboden ter beschikking en heeft tijd voor pianospelen en componeren.
Maar dan komt haar grote liefde Amédée Hettich weer in beeld. Ze ontmoeten elkaar weer, wat de diepgelovige Mélanie diep verscheurt. In 1899, op haar 41ste, bevalt ze in het geheim van een kind van Amédée. De baby, Madeleine, wordt aan een pleeggezin toevertrouwd.
In 1918 sterft haar man, en neemt ze Madeleine in huis. Niemand, ook Madeleine niet, weet dat Mélanie haar moeder is. Tot haar zoon Edouard verliefd wordt op Madeleine, en ze niet anders kan dan haar grote geheim opbiechten.
Drie andere aanraders
- Les Gitanos (piano) | Zwierige wals waarmee Bonis - anoniem - een componeerwedstrijd won. Een opsteker voor de toen 33-jarige componiste.
- Femmes de légende (piano) | Pianocyclus waarin Bonis zeven beroemde vrouwen muzikaal portretteert: Phoebée, Viviane, Salomé, Desdémone, Mélisande, Omphale en Ophélie
- Pianokwartet nr. 2 | Mélanie Bonis was 69 en in slechte gezondheid toen ze dit elegische pianokwartet schreef. Ze was er zelf niet ontevreden ook, gaf het op eigen kosten uit, maar de partituur werd geen enkele keer verkocht en bleef jaren onuitgevoerd.
