Wie zijn de 3 aartsengelen Michaël, Gabriël en Rafaël?

Engelen zijn volgens de kerkelijke leer geestelijke schepselen van God. Ze hebben verstand en een eigen wil, maar geen lichaam. Ze leven voortdurend dicht bij God en zijn God’s boodschappers bij de mensen. Kardinaal Joseph Ratzinger schreef: 

‘Een engel is zoiets als de persoonlijke aandacht waarmee God aan mij denkt.’

Het heeft dus zin om engelen te hulp te roepen en hen te vragen bij God te pleiten. In de katholieke traditie krijgt ieder mens van God een beschermengel. 

In de christelijke traditie zijn er drie aartsengelen. Leidinggevende engelen zeg maar, die op een bijzondere manier betrokken zijn bij de verlossing van de mensheid. De aartsengelen worden meestal afgebeeld als gevleugelde, baardloze jonge mannen. De katholieke Kerk vereert er drie: Michaël, Gabriël en Rafaël. Waarvoor staan ze en hoe houd je ze uit elkaar?

Michaël

Michaël herken je aan zijn gevechtstenue, banier, zwaard of lans. Als aanvoerder van de hemelse legers gaat hij de duivel en zijn helpers te lijf. Dat verwijst naar het apocalyptische visioen in het laatste Bijbelboek Openbaring van Johannes: 

‘Toen brak er ​oorlog​ uit in de hemel. Michaël en zijn ​engelen​ bonden de strijd aan met de ​draak. De ​draak​ en zijn ​engelen​ boden tegenstand maar werden verslagen; sindsdien is er voor hen in de hemel geen plaats meer. De grote ​draak​ werd op de aarde gegooid. Hij is de slang van weleer, die ​duivel​ of ​Satan​ wordt genoemd en die de hele wereld misleidt. Samen met zijn ​engelen​ werd hij op de aarde gegooid.’ Openbaring-12:7-9

De aartsengel Michaël speelt dus een rol bij de uiteindelijke overwinning op het kwaad en de vestiging van Gods koningschap. 

In de hele Bijbel komt Michaël als engel 5 keer voor. Drie keer in het boek Daniël, een keer in de Openbaring van Johannes en een keer in de Brief van Judas. Alleen in het laatste wordt Michaël ook aartsengel genoemd. Zoals in de Openbaring wordt hij in verband gebracht met de duivel, maar wel opvallend minder strijdvaardig: 

‘Zelfs de aartsengel Michaël waagde het niet de ​duivel​ te beschuldigen en te veroordelen toen hij met hem twistte over het lichaam van ​Mozes. Hij zei alleen: “Moge de ​Heer​ u straffen.”’ Judas-1:9

Het kwaad is sterker dan de menselijke vindingrijkheid, zoveel is duidelijk. In de christelijke traditie is Michaël de verpersoonlijking van alle hemelse hulp tegen zijn listen. 

Enkele jaren geleden riep paus Franciscus katholieken op om te bidden tot de aartsengel Michaël tegen het kwaad in de wereld en de kerk. Paus Leo XIII schreef het gebed na een visioen in zijn privékapel op 13 oktober 1884. 

Gabriël 

De aartsengel Gabriël is het meest bekend omwille van de aankondiging van de geboorte van Jezus aan Maria (Lucas 1,26-38). In die context is hij ontelbare keren geschilderd, meestal links van Maria met uitgestoken vinger of hand. Maria schrikt op uit haar gebed en wendt zich nederig af van de engel. Een lelie symboliseert de maagdelijkheid van Maria. 

Gabriël kondigt in het evangelie volgens Lucas nog een andere geboorte aan, die van Johannes de Doper aan Zacharias. 

Ook in het Oude Testament en in de Joodse traditie is Gabriël geen onbekende. In het Bijbelboek Daniël (8,16 en 9,21) legt hij visioenen uit en brengt hij berichten uit de hemel. Overal wordt hij daar engel genoemd. Alleen Michaël krijgt in de Bijbel de titel van aartsengel. 

In de Islam is Gabriël, daar Djibriel genoemd, de belangrijkste engel. Door zijn stem openbaart God zich aan de profeet Mohammed en hij begeleidt de profeet op zijn reis naar de hemel. 

Omwille van zijn communicatieve vaardigheden is hij patroonheilige van postbodes, telefoondiensten, persagentschappen, nieuwsdiensten en radio- en tv-medewerkers. 

Rafaël

Rafaël komt niet voor in het Nieuwe Testament. Wel in het boek Tobit, dat door katholieken, maar niet door protestanten als onderdeel van de Bijbel erkend wordt. 

Daar begeleidt Rafaël de jonge Tobias op reis. Hij bevrijdt Sara van een boze geest, beschermt het leven van Tobias en geeft aan Tobias de gal van een vis waarmee hij zijn vader van blindheid geneest. De naam Rafaël betekent dus niet voor niets God geneest. 

Op het einde van het verhaal stelt Rafaël zich voor als engel: 

Ik ben Rafaël, een van de zeven engelen die in de nabijheid van de troon van de Heer verkeren. Tobit 12,15

In de Joodse traditie (Boek van Henoch) zijn er dan ook 7 aartsengelen, elk met hun  specifieke taak. In de Islam zal Rafaël op de dag des oordeels twee keer op een bazuin blazen. Eerst om het sterven en daarna om de wederopstanding aan te kondigen.

Vanwege zijn rol in het Bijbelboek Tobit is Rafaël de beschermheilige van reizigers, pelgrims, emigranten, spoorwegpersoneel, enz. en van artsen, apothekers, verplegend personeel en zieken. 

Behalve aan zijn engelenvleugels herken je Rafaël in gezelschap van Tobias, met wandelstok, veldfles en reistas of met een vis. 

Bronnen

• YOUCAT: nieuwe officiële jongerencatechismus. Lannoo, 2011, ISBN 9789020995466, 304 pagina’s, 19,99 euro. Bestel bij de uitgever
• Aartsengelen op KRO
• Aartsengelen op Wikipedia 
• Aartsengelen op Heiligen.net