El Salvador: bevrijdingstheoloog en drie andere martelaars zalig

De jezuïet en bevrijdingstheoloog Rutilio Grande wordt komende zaterdag, 22 januari, op de Plaza al Divino Salvador del Mundo in San Salvador zalig verklaard. Grande werd samen met twee leken vermoord in de aanloop naar de burgeroorlog in het land. De drie moorden gebeurden in opdracht van gefrustreerde grootgrondbezitters. Volgens zijn biografen leidde de jezuïet aanvankelijk een eerder onopvallend bestaan als priester. Onder impuls van het enthousiasme van het Tweede Vaticaanse Concilie ging hij dat priesterschap beschouwen als een roeping tot liefdevolle dienstbaarheid en zelfopoffering. Die ommekeer inspireerde hem tot een openlijke strijd tegen de sociale ongelijkheid. 

Rutilio Grande wekte onder meer ergernis omdat hij de moed had de economische onderdrukking van de landarbeiders openlijk aan te klagen. Die boodschap viel niet alleen in slechte aarde bij de politieke overheid en de grootgrondbezitters, maar ook bij sommige Salvadoraanse clerici. Zo verklaarde hij in februari 1977, na de moord op een Colombiaanse priester, dat het land zelfs Jezus de toegang zou ontzeggen omdat hij als oproerkraaier zou beschouwd worden. Ik twijfel niet eraan dat de rijken van El Salvador Jezus vandaag opnieuw zouden kruisigen. Nauwelijks een maand later werd hij tijdens een rit op het platteland - samen met zijn twee lekenmetgezellen Manuel Solorzano (72) en Nelson Rutilio Lemus (16) die meereden en vandaag eveneens zalig worden verklaard - door een doodseskader vermoord. Ook de Italiaanse priester Cosme Spessotto, die eveneens vandaag wordt zalig verklaard, onderging in 1980 hetzelfde lot na zijn kritiek op de junta.

Aartsbisschop Romero

Door zijn onverschrokken inzet voor armen en onderdrukten werd Rutilio Grande ookde geestelijke vader van en inspiratiebronvoor aartsbisschop Oscar Arnulfo Romero, de in 1980 vermoorde en inmiddels zalig verklaarde aartsbisschop van San Salvador. Vooral de martelaarsdood van Grande maakte een diepe indruk op de Salvadoraanse aartsbisschop, die zich tot op dat ogenblik eerder behoedzaam had opgesteld.

Door het martelaarschap van Grande veranderde de kijk van aartsbisschop Romero op de rol van de katholieke Kerk in de samenleving.

Vanaf dan hield de Salvadoraanse aartsbisschop zijn bekende vurige homiliën, waarin hij het geweld, het doden van burgers, de schendingen van de mensenrechten en de armoede in zijn land voortaan openlijk zou aanklagen. Dat zorgde onder meer ervoor dat de aartsbisschop van San Salvador op 2 februari 1980 ook een eredoctoraat kreeg aan de KU Leuven. Nauwelijks anderhalve maand later, op 24 maart 1980, werd hij tijdens een eucharistieviering neergeschoten.