Verken eeuwenoude routes over land, spoor en water tijdens Open Monumentendag 2024

Met als thema 'En route!' toont Open Monumentendag dit jaar hoe mensen en ideeën altijd in beweging zijn, langs eeuwenoude routes over land, spoor of water. Monumenten onderweg getuigen van een rijke en soms vergeten geschiedenis.

Drie ambassadeurs stellen hun plek voor. Daarna geven we per provincie nog een lijstje van niet te missen toppers. 

Vree Wijze Wandeling van 200 km rond Gent

Claudine Lybaert (66) trok dit voorjaar vijf weken te voet langs de Camino richting Santiago de Compostela. Ze is ook actief bij het Vlaams Compostellagenootschap. Op Open Monumentendag stelt ze de Vree Wijze Wandeling voor: een lokale pelgrimsroute van 200 km rond Gent voor een echt pelgrimsgevoel dichtbij huis.

'Een pelgrimstocht kan je mindset veranderen. Je gaat dingen herwaarderen, zoals geholpen worden door mensen die je totaal niet kennen. Je ontdekt de vele kleine goedheden, de schoonheid van de natuur en je ziet de verbinding tussen zoveel…'

Vertrek en aankomst van de Vree Wijze Wandeling is uiteraard de Gentse Sint-Jacobskerk, een echte pelgrimskerk waar elk jaar tijdens de Gentse Feesten een heuse pelgrimsmis wordt gehouden ter ere van de heilige Jacobus. Claudine Lybaert zal er op 8 september aanwezig zijn. 

Leuvense Sint-Jacobskerk zoekt nieuwe verbindingen

Ook Leuven heeft zijn Sint-Jacobskerk. Ward Verbakel (44) zoekt er samen met zijn architectenbureau naar nieuwe verbindingen, betekenissen en bestemmingen. 

Een honderdtal buurtbewoners is betrokken, waarvan dertig een actieve rol hebben opgenomen. Er is een moestuin opgestart met de plaatselijke tuinbouwschool die buurtbewoners onderhouden. Er wordt gewerkt rond duurzame mobiliteit, een verhalen-van-de-wijk-route en een tijdelijk gasthuis. Ook werd een grote vergadertafel gebouwd en een toog in de kerk, waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Tot slot wordt er ook een ander soort herbestemming van kerken getest, eentje waar het levend erfgoed van de toekomst uit de wijk zelf komt. Op het einde van het project worden alle bevindingen gebundeld. Daarna is het terug aan de stad om te beslissen over de toekomst van de plek. Ward hoopt dat de kerk binnenkort de buurt ondersteunt in wat ze echt nodig heeft, met respect voor het verleden van het gebouw, maar met de ambitie om er nieuw en levend erfgoed van te maken, waar iedereen aan kan bijdragen.

Ontdek Herberg Jacky in de Sint-Jacobskerk in Leuven.

Hiphop op het orgel in de Begijnhofkerk in Sint-Truiden

Kes Philipsen (24) neemt als interieurarchitecte en master erfgoedstudies het beheer en onderhoud van de Begijnhofkerk in Sint-Truiden voor haar rekening. Je vindt er het oudste in zijn geheel bewaarde en bespeelbare orgel van ons land en muurschilderingen die teruggaan tot de 14de eeuw. Ze slaagt erin om ook jonge mensen te bereiken door slim gebruik van sociale media en door ook hiphop op het orgel te brengen. 

Kes zal op Open Monumentendag in de Begijnhofkerk in Sint-Truiden zijn. 

De Begijnhofkerk is een van de stops op de fietsroute 'Van heren, bokkerijders en begijnen: en route doorheen de bijzondere geschiedenis van Limburg'. 

Open Monumentendag heeft verschillende fietsroutes met een erfgoedthema, waarbij je een fietstocht door een historisch landschap combineert met bezoekjes aan monumenten onderweg.

Getipt door de organisatie

Vlaams-Brabant

• In gaststad Leuven kan je naast de blikvangers van het programma (het Stadhuis en Herberg Jacky in de Sint-Jacobskerk) ook in het spoor van modernistisch architect Victor Broos langs zeven van zijn ontwerpen wandelen, zoals Villa Roma, Silo Vaes of zijn eigen woning aan de Tiensevest. Ze zijn uitzonderlijk ook open op reservatie.
• Op reservatie - wegens zeer exclusief - kan je een bezoek brengen aan de door René Pechère ontworpen parktuin van Truman Hall, de residentie van de Amerikaanse ambasseur bij de NAVO.
• Scherpenheuvel organiseert een mini-bedevaart vanuit Averbode naar de basiliek, waarbij je onderweg een spelletje kan spelen in Huize Ernest Claes of de Maagdentoren in Zichem kan beklimmen.

Oost-Vlaanderen

• In Baasrode belooft het gezellig druk te worden. Bezoekers kunnen zowel meerijden met de stoomtrein en de werkplaats daarvan bezoeken, als vanuit Temse naar de nabijgelegen scheepswerven in Baasrode varen. Er zijn ook pendelbussen tussen de verschillende plekken op de routes.
• In Abdij Roosenberg in Waasmunster kan je in première de nieuw ontwikkelde stilte-wandeling uitproberen. (op reservatie)
• Het natuureducatief centrum Bastion VIII in Dendermonde viert zijn 30-jarig bestaan met een vol programma gericht op gezinnen. Je kan er vuur maken en speerwerpen zoals in de prehistorie, wol verven met planten, iets leren over het leven als soldaat in het bastion in 1830.

West-Vlaanderen

• In Brugge opent een nieuwe pop-up-expo 'Van Aarde tot Zaal' in de Sint-Godelieve abdij, een uitloper van het participatieve archeologische project dat er deze zomer liep.
• In Kortrijk is iedereen uitzonderlijk welkom bij de Zusters Augustinessen in hun klooster aan het OLV hospitaal. (op reservatie)
• Het erfgoeddepot Depotyze in Ieper is uitzonderlijk open en focust op middeleeuws schoeisel uit hun collectie.

Antwerpen

• In Antwerpen kan je met een pendelbootje van het MAS naar de Droogdokkensite varen, waar je verschillende boten kan bezoeken en meevaren met de fles van Fons Oelemans. Kinderen kunnen abseilen van Vlotkraan 9 en je kan ook radio-amateurs aan het werk zien.
• In Mechelen opent Depot Rato, het gloednieuwe erfgoeddepot in de voormalige Rateau-fabriek voor het eerst de deuren voor het publiek. In de Ommegangsloods kan je deelnemen aan allerlei activiteiten rond praalwagens en de Mechelse reuzen.
• De Pandoerenhoeve in Heist-op-den-Berg nodigt iedereen uit om mee hun 400ste verjaardag te vieren tijdens een middag vol volks plezier, cultuur en lekker eten. Verwacht je aan volksverhalen, dansinitiatie, verkleden, erfgoedfietstocht...

Limburg

• Het kerkhof van Bokrijk in Genk is uitzonderlijk open. Monumentenwacht geeft er toelichting bij de site en het beheer ervan. Er zijn zoektochten en workshops voor kinderen. Muziek en een pop-upbar maken het helemaal af!
• De begijnhofkerk in Sint-Truiden viert 25 jaar erkenning als Unesco werelderfgoed. De kerk bestaat 800 jaar en heeft muurschilderingen die teruggaan tot de 14e eeuw. Je vindt er daarnaast ook het oudste in zijn geheel bewaarde orgel van België terug.
• Het Hasseltse begijnhof is exclusief te bezoeken tijdens de restauratie. Monumentenwacht leidt je er rond.

Bron: Open Monumentendag