De geleerde christelijke monnik Dionysius Exiguus vond de christelijke jaartelling uit in het jaar 525 © CC via Wikimedia Commons
Waarom de christelijke jaartelling geen 2025 jaar oud is, maar slechts 1500 jaar
04/01/2025 - 15:38
Het was de geleerde christelijke monnik Dionysius Exiguus die de christelijke jaartelling uitvond in het jaar 525, volgend jaar dus exact 1500 jaar geleden. Een feestje waard.
Exiguus was een computist, een geleerde die zich bezighield met de berekening van de datum van Pasen. Het was in zijn tijd gebruikelijk om daarbij de jaartelling van de Romeinse keizer Diocletianus te gebruiken. Die ontpopte zich echter in de tweede helft van zijn regeerperiode tot een notoir christenvervolger. Om die reden vond Exiguus het niet gepast om bij het opstellen van zijn paastabel de jaartelling van Diocletianus te gebruiken. Exiguus schreef:
'Wij hebben niet gewild onze cycli te verbinden met de herinnering aan een goddeloze en vervolger [Diocletianus].
Wij hebben eerder gekozen de jaarperiodes te markeren vanaf de incarnatie van onze Heer Jezus Christus [ab incarnatione Domini nostri Jesu Christi].
Hieruit zou het begin van onze notie van onze hoop blijken, en de reden van het herstel van de mensheid — het lijden van onze Verlosser — duidelijk aan het licht zou komen.'
Aan Dionysius Exiguus komt dus de eer toe van de uitvinding van de jaartelling vanaf de geboorte van Jezus. Omdat in de tijd van Exiguus het getal 0 niet bekend was, noemde hij het eerste jaar na de geboorte van Christus het jaar 1. Zoals we de periode tot het jaar 100 de eerste eeuw noemen en niet de nulde eeuw.
Een jaar 0 bestaat vreemd genoeg niet in onze jaartelling. Het jaar -1 wordt meteen gevolgd door het jaar 1.
Had Exiguus de 0 wel gekend, dan vierden we op 1 januari 2025 eigenlijk het begin van 2024.
Het was voor Exiguus trouwens niet zo gemakkelijk om het precieze geboortejaar van Jezus te bepalen. Vermoed wordt dat hij er elke jaren naast zat. Zo stelt de evangelist Matteüs dat Jezus geboren werd toen Herodes nog leefde. Volgens de jaartelling van Exiguus, stierf Herodes echter in 4 voor Christus. Veel historici nemen tegenwoordig aan dat 6 voor Christus het meest waarschijnlijke jaar is van Jezus' geboorte. Zouden we onze jaartelling daaraan aanpassen, dan vierden we op 1 januari 2025 'happy 2031'.
De uitvinding van de christelijke jaartelling door Exiguus was geen instant succes. Hij presenteerde zijn paastabel rond 526 aan vertegenwoordigers van paus Johannes I, zonder veel gevolg. Pas in 731, ruim 2 eeuwen later, zou de Angelsaksische monnik Beda Venerabilis historische gebeurtenissen consistent dateren volgens de christelijke jaartelling van Exiguus. De Kerk gebruikte pas in de 10de eeuw voor het eerst de jaartelling van Exiguus om een kerkelijk document te dateren en nam die definitief in gebruik vanaf de 11de eeuw.
Bronnen: Katholisch (Duits) - Dionysius Exiguus op Wikipedia - Christelijke jaartelling op Wikipedia
