Standpunt Tertio: 'De cruciale eerste 1000 dagen'

Om de crisis in de kinderopvangsector te bezweren, kondigde de Vlaamse regering vorige maand een budgetverhoging van 115 miljoen euro aan. Met dat extra geld wil minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V) onder meer chronische personeelstekorten oplossen, extra plaatsen voor onthaalouders creëren en inspecteurs inzetten. Mooie en hoopvolle woorden. Toch vond er op 5 oktober in het Guacheretpark in Brussel een protestmanifestatie plaats. Organisator was De eerste 1000 dagen, een actiegroep van ouders, leerkrachten, scholen, experts en onderwijsorganisaties. Er heerste vooral verontwaardiging omdat de begeleider-kindratio in de septemberverklaring niet wordt aangepakt. Nochtans ligt die in Vlaanderen extreem hoog: per begeleider mogen maximaal acht kinderen in de opvang aanwezig zijn. Is er een collega bij, dan zijn negen kinderen per begeleider toegestaan. Rusten de kinderen, dan mogen het er zelfs veertien zijn. Die ratio werd in 2015 ingesteld door voormalig Vlaams minister Jo Vandeurzen (CD&V) om snel meer kinderopvangplaatsen te creëren. Met die cijfers bungelt België onderaan de Europese rangschikking. Nederland heeft een begeleider-kindratio van één op drie, Duitsland van één op vier.

De drama’s die recentelijk het nieuws haalden, tonen aan dat de basis van de Vlaamse kinderopvang wankel is.

Steun van Gezinsbond

Negen kinderen per begeleider is te veel, klonk het unaniem in Brussel. Met de manifestatie – tevens het startschot van de week van de kinderopvang van 10 tot 16 oktober – wil de actiegroep duidelijk maken dat de eerste duizend levensdagen van een kind cruciaal zijn voor zijn totale ontwikkeling en hechting. De oproep krijgt steun van Jeroen Sleurs, algemeen directeur van de Gezinsbond. Zolang de ratio niet wordt bijgesteld, blijft de werkdruk hoog en blijven mensen weglopen uit de sector, waarschuwt Sleurs. We pleiten voor maximaal vijf à zes kinderen per begeleider, en bij baby’s maximaal vier. Als je dat wilt bereiken, is 115 miljoen euro niet genoeg.

De actie leverde al 29.000 handtekeningen op, maar nog altijd niet genoeg om sommige politici te overtuigen. Toen Lise Vandecasteele (PVDA) stelde dat vooral moeders de problemen in de kinderopvang zullen dragen, reageerde viceminister-president van de Vlaamse regering Liesbeth Homans (N-VA): Collega Vandecasteele, ik weet niet of u beseft of er ook zoiets als een vader bestaat? Mijn kinderen zijn bij de papa. In politieke gelederen oogstte Homans applaus, maar op sociale media ontketende ze een storm van kritiek. Hoe geprivilegieerd kun je zijn?, klonk het.

Kwetsbaar

De opmerking van Homans getuigt inderdaad van weinig realiteitszin. Kinderopvang is voor veel gezinnen allang geen overbodige luxe meer. Homans’ opmerking is een trap tegen het zere been van koppels die worstelen om rond te komen in flexjobs en laagbetaalde banen. Het zijn bovendien nog altijd vrouwen die het leeuwendeel van de zorgtaken opnemen. Want hoewel 11,6 procent van de werkende mannen een deeltijdse job heeft, werkt 42,1 procent van de vrouwen parttime. Dat zij vaker een stapje terugdoen op professioneel vlak, brengt hen bij een echtscheiding in een kwetsbare positie.

Geen overbodige luxe

Politici lossen de crisis niet op door de huidige realiteit te ontkennen, maar door daarop te anticiperen. De eerste duizend dagen van een kind, vanaf de bevruchting tot de tweede verjaardag, zijn cruciaal voor een goede ontwikkeling en bepalen de kansen in het latere leven, stelt Kind en Gezin. Willen we investeren in een toekomstige generatie, dan is het zaak werk te maken van die duizend dagen.

Kinderopvang moet meer zijn dan een bewaarplek voor baby’s en peuters.

Juist daar liggen kansen om een goede ontwikkeling voor elk kind te garanderen, sociale ongelijkheid aan te pakken, gezinnen te ondersteunen en taalachterstanden te voorkomen.

Wake-upcall

De crisis in de kinderopvang is een wake-upcall. Beleid moet gaan over meer dan alleen lonen en opvangplaatsen. Als politici en werkgevers hun verantwoordelijkheid niet nemen, dreigt een nieuwe generatie het kind van de rekening te worden. Er moet dringend worden gewerkt aan een Marshallplan rond de vraag hoe kwalitatieve kinderopvang het welzijn van een nieuwe generatie kan helpen garanderen. Dat politici die verantwoordelijkheid honend afdoen als een individuele zaak van ouders, is een aanfluiting. De toekomst van een nieuwe generatie is een zaak van ons allemaal.

• Dit Standpunt van Tertio-redactrice Kelly Keasberry verschijnt in Tertio nr. 1.183 van morgen woensdag 12 oktober 2022.
• Voor een gratis proefnummer van of een abonnement op Tertio.