Krop in de keel: Syrisch klooster Mar Elian herrijst uit zijn as

Enkele maanden voor de groepering Islamitische Staat in mei 2015 de Syrische oasestad Qarayatayn binnenviel, werd priester Jacques Mourad van de gemeenschap van Deir Mar Moussa door jihadisten ontvoerd. Hij zat vier maanden gevangen, net zoals 250 van zijn parochianen. Omdat de christenen van Qaryatayn nooit geweld hadden gebruikt tegen moslims, mochten ze na een beklemmende gevangenschap terug naar hun huizen. Daar hielpen moslimvrienden hen de stad uit te vluchten die onder het bewind van IS viel en onophoudelijk vanuit de lucht werd gebombardeerd.

Het vroegchristelijke klooster van Mar Elian waar Jacques Mourad verantwoordelijk voor was, werd zwaar toegetakeld.

Een week voor de vrijlating van de christenen werd de crypte met dynamiet opgeblazen en de archeologische site met bulldozers platgereden.

Ook bominslagen lieten hun sporen na. In de stad die ooit 40 000 inwoners telde, wonen nu nog zo’n 7 à 8000 moslims. Slechts een handvol christenen is gebleven.

Gebed van hoop op as van vernieling

December 2021. Qaryatayn ademt moeizaam. Langzaam rijden we door de straten van de zwaar toegetakelde Syrische oasestad. Abouna Jacques wijst ons wat nog rest van het cultureel centrum waar hij samen met zijn parochianen door de groepering Islamitische Staat werd ondergebracht voor ze terug naar hun huizen mochten. Wat verderop ligt het huis van de jongeman die hem hielp te vluchten, in een andere wijk het huis van de twee broers die hem ontvoerden.

De stad is opvallend leeg, alsof enkel de sporen van de zovele drama’s die er zich afspeelden overblijven. Aan de rand van de stad baadt het klooster van Mar Elian in een zachte lentezon. Een grote stilte overvalt ons wanneer we de met dynamiet vernietigde crypte betreden. We lopen tot aan de kerk van het klooster zwartgeblakerd door de vlammen. In de woonvertrekken is geen spoor van menselijk leven meer te vinden. Enkel puin.

En toch... Te midden van de verlatenheid en de destructie klinkt ons ingetogen gebed als een teken van Gods onophoudelijke barmhartigheid en genade.

Jonge bomen staan klaar om geplant te worden op het landgoed dat het klooster van Mar Elian omringt. De droge woestijngrond wordt weer geïrrigeerd en vruchtbaar gemaakt.

Abouna Jacques spreekt vastberaden: Heel deze oorlog, de gedwongen verplaatsingen van christenen en moslims uit Qaryatayn, de systematische destructie, is niet de wil van God! Dat het bestaan van de christenen van Qaryatayn na 2000 jaar aanwezigheid volledig wordt uitgewist, is niet de wil van God! Als dienaar van God wil hij gehoorzaam zijn en alles doen om zijn wil hier op aarde te volbrengen. De kerk draagt een directe verantwoordelijkheid naar de toekomst toe.

Wie als christen oog in oog komt te staan met een slachtoffer, moet iets doen om voor hem of haar de hoop en de schoonheid van het leven terug te vernieuwen.

Abouna Jacques gelooft rotsvast dat de verrijzenis van Mar Elian en Qaryatayn even diepgaand en krachtig zal zijn als het lijden dat hij en zijn parochianen de afgelopen jaren moesten verduren.

Tekst gaat verder onder de foto.

'Herstel mijn kerk'

Enkele maanden later is het zover. In maart 2022 werden de eerste stenen gefabriceerd én gelegd om de buitenmuren van het klooster te herstellen. In de maanden die volgden werd puin geruimd. Tussen de brokstukken werd zorgvuldig gezocht naar wat nog rest van het oude, Byzantijnse voorportaal en het doopvont. In augustus werd de crypte opnieuw ommuurd en van een houten dak voorzien. Een gespecialiseerde archeoloog herstelde met de nodige finesse en bereidwilligheid het graf van de heilige Juliaan.

Alles werd in gereedheid gebracht om de relieken terug onder te brengen in de crypte en samen – begin september – het feest van Mar Elian te vieren!

De relieken zijn van grote waarde voor álle inwoners van Qaryatayn, christenen én moslims, diegenen die gebleven zijn of nu elders vertoeven op zoek naar een betere toekomst.

Hoewel het niet eenvoudig is om duurzame materialen en expertise te vinden in Syrië, werd intussen ook het dak van de kerk hersteld, nieuwe ramen en deuren werden geplaatst en het roet werd waar mogelijk van de kerkmuren verwijderd. Maar zonder iets te forceren want de kerk mag blijven getuigen van deze sombere etappe in de recente geschiedenis. Zeven kamers werden opnieuw van een dak, deuren en ramen voorzien en de badkamers opnieuw geïnstalleerd. Op gepaste tijd zullen ze opnieuw worden bemeubeld.

Feest van Mar Elian

9 september 2022. De hele site was opgekuist en tenten werden geïnstalleerd om het feest van Mar Elian te vieren. Meer dan 350 genodigden kwamen met bussen vanuit Homs, Fayrouzé, Zaidal, Damascus, Nabek, Sadad en Maskané om samen te vieren. Alle priesters uit het bisdom Homs en verschillende uit het Syrisch-katholieke bisdom Damascus schoven aan om met de bisschop de eucharistie te vieren. Ook de Syrisch-orthodoxe bisschop en de vroegere priester van Qaryatayn vervoegden de feestelijkheden.

Beide bisschoppen zalfden de crypte. Een symbolisch gebeuren van verzoening na een periode van 200 jaar van conflict tussen de Syrisch-katholieke en Syrische-orthodoxe kerk over het eigendomsrecht van het klooster. Een conflict dat in 1959 in de rechtbank beslecht werd ten gunste van de Syrisch-katholieke kerk. Dat de twee bisschoppen bereid waren nu samen de inwijdingsceremonie te vieren was een krachtig moment van verbondenheid en gemeenschap tussen beide zusterkerken.

Het was een teken van verzoening voor een gekwetst en wanhopig volk, een vernieuwde hoop voor de kerk.

Tekst gaat verder onder de foto's.

Dan werden de relieken van de heilige aangedragen, door een moslim en een christen. De vernieuwde aanwezigheid van de heilige Juliaan wekte vreugde op! Na de inwijding van de crypte ging het in processie verder naar de plek die in gereedheid gebracht was voor de eucharistie. Christenen en moslims vieren samen dit unieke moment van vriendschap en broederlijkheid.

Een vertegenwoordiger van de moslimgemeenschap uit Qaryatayn, een leerkracht filosofie, nam het woord op het einde van de eucharistieviering om de verbondenheid uit te drukken tussen gelovigen die de Bijbel of de Koran reciteren. Hij sloot af met een heldere oproep aan de christenen van Qaryatayn om terug te keren naar hun stad.

Wie had nog durven hopen op de vreugde van een oecumenische en interreligieuze ontmoeting als deze, na de lange lijdensweg die de christenen en moslims van Qaryatayn tijdens de oorlog beleefden?

Ook dit is Syrië!

Het indrukwekkend getuigenis van Jacques Mourad over zijn gevangenschap werd naar het Nederlands vertaald en wordt hopelijk snel uitgegeven. Wie op de hoogte wil blijven, kan zich aanmelden via vriendenmarmoussa@gmail.com.