Bisschop, aartsbisschop, kardinaal... waar zitten de verschillen?

Bisschop

• Het wijdingssacrament in de katholieke kerk heeft 3 gradaties: diaken, priester en bisschop. Er is geen hogere wijding dan die van bisschop. Daar ligt de volheid van het wijdingssacrament. Ja, zelfs de paus is gewoon bisschop van het bisdom Rome. De eerste onder gelijken. Bisschoppen kunnen priesters en andere bisschoppen wijden. 
• Bisschoppen worden beschouwd als opvolgers van de apostelen. Met Pinksteren ontvingen die de heilige Geest om het werk van Jezus voort te zetten door te verkondigen, de sacramenten te bedelen en de kerk te besturen. Dat zijn dan ook de belangrijkste taken van een bisschop. 
• Ze doen dat autonoom, naar eigen inzicht. Al moet de bisschop wel elke 5 à 10 jaar naar Rome om in collegialiteit te rapporteren aan de paus. 
• Om tot bisschop gewijd te worden, moet je minstens 35 jaar zijn, minstens 5 jaar priester en een licentie in de theologie, exegese of kerkelijk recht hebben (liever nog een doctoraat). 
• Na zijn wijding kan een bisschop benoemd worden om een bisdom te besturen, dat wil zeggen de kerk in een bepaalde regio. Dat is een benoeming, die wel kan veranderen. Hij kan bijvoorbeeld bisschop worden van een ander bisdom of een functie krijgen in de Romeinse Curie. Dan blijft hij gewoon bisschop. 
• Op hun 75ste bieden bisschoppen hun ontslag aan de paus aan. Als die dat ontslag aanvaardt, wordt hij bisschop emeritus genoemd. 

Aartsbisschop

• Een aartsbisschop is bisschop van een aartsbisdom, meestal is dat het belangrijkste bisdom in een kerkprovincie. België vormt één kerkprovincie met Mechelen-Brussel als aartsbisdom en 7 andere bisdommen die suffragaanbisdommen genoemd worden, de afhankelijke bisdommen zeg maar.  De aartsbisschop is gewoon bisschop in zijn eigen aartsbisdom met de taken die daarbij horen. 
• Daarnaast is de aartsbisschop meestal ook metropoliet van de kerkprovincie. Dat wil zeggen dat hij waakt over het geloof en de kerkelijke discipline in de andere bisdommen van de kerkprovincie. Niet dat hij daar de baas is, maar hij is wel de eerste onder gelijken. In België is de aartsbisschop meestal ook voorzitter van de Belgische bisschoppenconferentie, maar dat hoeft niet. 
• Er zijn ook titulaire aartsbisschoppen, die dragen de titel van aartsbisschop van een niet meer bestaand aartsbisdom. Een eretitel dus. In de Romeinse Curie werken er nogal wat titulaire aartsbisschoppen. 
• Wanneer een bestaande bisschop aartsbisschop wordt, ontvangt die geen nieuwe wijding. Want bisschop is en blijft de hoogste wijding. Hij verhuist na zijn benoeming door de paus gewoon van het ene bisdom naar een aartsbisdom. De keuzeprocedure loopt ongeveer gelijk aan die van de keuze van een nieuwe bisschop. Uitzonderlijk kan ook een priester die nog geen bisschop is meteen gekozen worden als aartsbisschop. Die moet dan nog wel bisschop gewijd worden, zoals het geval is met de nieuwe aartsbisschop Luc Terlinden. 
• Aartsbisschoppen die ook metropoliet zijn, dus andere bisdommen overzien, mogen het pallium dragen, een ereteken van witte wol dat om de schouder wordt gedragen. Alleen de paus en metropolieten mogen het pallium dragen. 

Kardinaal

• Het hoogste trapje in de kerkelijke hiërarchie, onder de paus, wordt ingenomen door de kardinalen. Kardinalen helpen en adviseren de paus bij het bestuur van de Katholieke Kerk. Ze doen dat op drie manieren:
  - Door de paus te adviseren wanneer de paus het College van Kardinalen bij elkaar roept voor een consistorie.
  - Door functies op te nemen in de Romeinse Curie, de ministeries van de kerk zeg maar. Vaak zijn het kardinalen die de topfuncties in de Curie bekleden. 
  - Door deel te nemen aan het conclaaf waarin een nieuwe paus wordt verkozen. Alleen kardinalen jonger dan 80 jaar nemen hieraan deel. Er zijn wereldwijd ongeveer 120 stemgerechtigde kardinalen. 
• Alleen de paus bepaalt wie kardinaal wordt. Men spreekt van creatie tot kardinaal, dus niet wijding of benoeming. De paus creëert iemand tot kardinaal tijdens een vergadering van alle kardinalen. Dat noemen we een consistorie. 
• Sinds 1962 zijn alle kardinalen ook bisschop. Wie kardinaal gecreëerd wordt en nog geen bisschop is, moet dus sindsdien eerst tot bisschop gewijd worden. Een uitzondering op deze regel is mogelijk: Gianfranco Ghirlanda werd op zijn 80ste kardinaal gecreëerd. Vanwege zijn leeftijd (toen al +80) werd afgezien van de verplichting tot bisschopswijding.
• Kardinalen herken je aan hun rode soutane en rode bonnet met drie punten. De rode kleur, scharlaken om precies te zijn, is symbool voor hun bereidheid om hun bloed te vergieten voor de Kerk. 

Wil je meer inspiratie ontvangen? Schrijf in op onze nieuwsbrief en blijf verbonden met geloof, hoop en liefde.