Afghaanse vluchtelinge uit Turnhout ontroert Parijs

De openingszitting van de jaarlijkse interreligieuze gebedsdagen van Sant’Egidio durft al eens beheerst te worden door vrij academische of diplomatische toespraken. Zo was het zondag in Parijse Palais des congrès ook begonnen, toen daar Imaginer la Paix – ‘Vrede verbeelden’ – werd geopend. Tot Lina Hassani het woord nam en het immense auditorium ontroerde met haar krachtige getuigenis in vlekkeloos Engels. De reactie was navenant: applaus dat dubbel zolang duurde als voor de toespraken van de Parijse aartsbisschop Laurent Ulrich, burgemeester Anne Hidalgo, grootrabbijn Haïm Korsia of moskee-rector Chems-Eddine Hafiz, en een Franse president Emmanuel Macron die de jonge Afghaanse aan het einde van zijn slottoespraak uitdrukkelijk bedankte en daarna respectvol groette. 

Wie is die 21-jarige Lina, die samen met haar moeder Madina, haar oudere zus Saeeda en haar jongere zus Frishta sinds eind april in Turnhout woont?
 

Hazara

‘Ik kom uit Afghanistan’, stak Lina in Parijs van wal, ‘een land dat erom berucht is dat er al drie decennia lang oorlog heerst. Mijn familie behoort tot de Hazara, een volk dat – net als de sjiieten – door de Taliban wordt gediscrimineerd en vervolgd. Ik ben geboren in Kaboel, waar ik mooie maar ook pijnlijke herinneringen aan overhoud. Het leven in Afghanistan is immers nooit makkelijk geweest. Mijn vader werd in 2009 al door de Taliban vermoord. Mijn moeder had  de kracht om met drie dochters vol te houden, ondanks de voortdurende zelfmoordaanvallen. Wij verhuisden naar Dusht-e-Barchi, een wijk in Kaboel waar vele Hazara’s en sjiitische gezinnen woonden, en die er net daarom vaak door terroristen in het vizier genomen werd, vooral door de Taliban. Net als mijn zussen ging ik er naar school, want wij beseften dat alleen onderwijs ons hoop gaf op een beter leven.’

Wat oorlog en terreur betekenen, Lina weet het maar al te goed. 

‘Het geweld ontzag niets en niemand. Ik was als 14-jarige een eerste keer getuige van een zelfmoordaanslag op school, en later nog eens van een bomaanslag op de instelling waar ik voor verder onderwijs naartoe ging. Telkens werd ik geconfronteerd met de levenloze lichamen van mijn klasgenoten. Zoiets leek normaal geworden voor schoolkinderen en studenten in Kaboel. Maar toen de Taliban in 2021 opnieuw de macht in Afghanistan grepen, besefte mijn moeder dat wij – vier vrouwen zonder man in hun midden – geen toekomst in ons land meer hadden. We mochten immers het huis niet meer verlaten zonder een mannelijke voogd en onderwijs werd ons ontzegd. Vrouwen die protesteerden tegen de Taliban riskeerden gevangenisstraf of zelfs de dood. De situatie was nog erger voor wie ooit met buitenlanders had samengewerkt, zoals mijn moeder.’

‘Omdat we ons onveilig voelden en geen hoop hadden op een beter leven in Afghanistan, zijn we naar Pakistan gevlucht. Maar de situatie daar was nauwelijks beter. Als vluchtelingen werden we er als een last gezien. We hadden er geen rechten, geen gezondheidszorg of onderwijs, we werden er voortdurend geconfronteerd met moeilijkheden bij het verlengen van onze visa en met het risico op deportatie. Meer dan een miljoen Afghanen werden teruggestuurd naar Afghanistan. Vele hokken samen in tentenkampen, in een hitte van 40 graden. We hadden dus al talloze ontberingen doorstaan, toen we plots in ons kamp contact kregen met de Gemeenschap van Sant'Egidio, het was de eerste organisatie die ons in Pakistan bezocht. Sant’Egidio luisterde naar ons en beloofde hulp… en ze maakten hun belofte ook waar. Op 29 april 2024 konden met de humanitaire corridors van Sant'Egidio overvliegen naar België.’

Die humanitaire corridors zijn een initiatief waarmee Sant’Egidio – in afspraak met regeringen in Italië, Frankrijk en België – op een veilige manier kwetsbare vluchtelingen nieuwe kansen biedt. Het initiatief zet een pad in de korf van de mensensmokkelaars, die zo vaak misbruik maken van de kwetsbaarheid van hopeloze mensen met een laatste beetje geld. De humanitaire corridors maken duidelijk dat er een alternatief bestaat voor gammele bootjes op de Middellandse Zee of barre tochten langs de buitengrenzen van Europa, en dat vluchtelingen succesvol geïntegreerd kunnen worden in de samenleving die hen opvangt. Sant’Egidio werkt daarvoor in ons land samen met de verschillende erediensten en met kleine comités van vrijwilligers die de vluchtelingen helpen om hun weg te vinden in onze samenleving. Zo kan migratie bij de publieke opinie van een – vaak opgeklopte – bedreiging omgevormd worden tot een succesverhaal.
 

Succesverhaal

‘Vandaag wonen wij in een appartement in Turnhout, omringd door nieuwe vrienden, en we voelen er ons geliefd en begeleid in dit nieuwe leven. Mijn voornaamste taak bestaat er nu in om Nederlands te leren.’

Madina Hassani en haar drie dochters – Lina, Saeeda en Frishta – vormen zo’n succesverhaal, en het is niet het enige. De broosheid en waardigheid waarmee Lina haar boodschap in Parijs bracht – in het Engels, al zou ze het intussen met bijna evenveel stemvastheid in het Nederlands hebben gedaan –, was indrukwekkend. De jonge Afghaanse had waarschijnlijk nog nooit het woord gericht tot een grotere groep mensen, nu luisterden presidenten, patriarchen, rabbijnen, mollahs, monseigneurs, kardinalen en dominees, hoogwaardigheidsbekleders allerhande maar vooral meer dan drieduizend vrouwen en mannen van goede wil in een bomvolle zaal, met dichtgeknepen keel naar haar woorden.
 

Ambassadrice

‘Ik besluit met mijn oprechte dank voor al wie Afghaanse vluchtelingen steunen en naar onze stem luisteren. Ik wens een toekomst waarin vrede heerst in Afghanistan en over de hele wereld. Moge de littekens van de conflicten genezen en moge iedereen de innerlijke kracht vinden om liefde, begrip en harmonie te omarmen. Bedankt dat jullie geloven in ons recht om vrij te leven. Ik vraag jullie om daarmee door te gaan. Blijf Afghaanse vrouwen en meisjes steunen, zij hebben jullie hulp dringend nodig hebben. Samen kunnen we ervoor zorgen dat ook zij de kans krijgen om te dromen, om te leren en om open te bloeien. Jullie steun kan een groot verschil maken in hun leven. Samen kunnen wij de weg vrijmaken voor een toekomst van meer gelijkheid en meer gerechtigheid.’ 

Al willen de zusjes Hassani zich nu eerst op hun studies concentreren, hebben de vervolgde vrouwen en meisjes uit Afghanistan alvast een nieuwe ambassadrice gevonden.

Tekst: Benoit Lannoo