Duizenden mensen brengen een laatste groet aan emeritus paus Benedictus XVI, die als laatste paus opgebaard ligt op een katafalk. © Vatican Media
Nieuwe begrafenisritus voor paus benadrukt diens rol als pastor en leerling, niet als machthebber
21/11/2024 - 11:01
Het liturgisch boek voor de begrafenis van een paus, oftewel de Ordo Exsequiarum Romani Pontificis, werd volledig vernieuwd en laat de overleden paus voortaan allereerst zien als een ‘pastor en leerling van Christus’ en niet als een ‘machtige man van deze wereld’, zo legde aartsbisschop Diego Ravelli uit bij de voorstelling ervan. Hij is ceremoniemeester van de liturgische vieringen en verantwoordelijk voor de herziening, die er kwam op verzoek van de paus zelf.
Eén kist volstaat
Wie al naar de film Conclave ging kijken, die momenteel te zien is in de meeste bioscopen, zal opmerken dat de vaststelling van het overlijden van de paus in zijn slaapkamer gebeurt. Die scène zal in het vervolg niet meer met de realiteit overeenstemmen, want voortaan zal die vaststelling gebeuren in de privékapel van de paus.
Voortaan zal de vaststelling van overlijden gebeuren in de privékapel van de paus, niet in zijn slaapkamer.
Het lichaam zal dan onmiddellijk opgebaard worden in een open kist voor een laatste groet door het publiek. Bij Benedictus XVI was het dus de laatste keer dat het lichaam van een overleden paus werd getoond op een katafalk, bovenop een met kussens beklede kist. Voortaan ook op de begraafplaats zelf geen ritueel meer met drie kisten, waarbij de kist van cipres in één van lood wordt gehesen en ten slotte in één van eikenhout. De ene houten kist heeft wel een zinken binnenkant.
Eenvoudige aanspreking
De drie klassieke 'staties' blijven: eerst is er een dienst in het huis van de overledene, dan de uitvaartmis in de basiliek en ten slotte op de plaats van de begrafenis. Er is geen overbrengen meer naar het Apostolisch Paleis.
Een van de belangrijkste nieuwigheden is de vereenvoudiging van de pontificale titels: Paus, Bisschop van Rome en Pastor. In de algemene premissen en rubrieken is de uitdrukking Romanus Pontifex gekozen, in overeenstemming met de titel van het liturgische boek.
Laatste rustplaats
Een ander nieuw element bestaat uit indicaties voor een mogelijke begrafenis op een andere plaats dan de Sint-Pietersbasiliek. Het is bekend dat paus Franciscus graag in zijn favoriete kerk, de Santa Maria Maggiore, dichtbij zijn geliefde Maria-icoon Salus Populi Romani begraven wil worden.
Paus Franciscus wil graag in de Santa Maria Maggiore begraven worden, dichtbij zijn geliefde Maria-icoon Salus Populi Romani.
Bovendien kwam er een grondige herziening van de vertalingen en wordt er meer vrijheid gegund wat betreft muzikale keuzes. Ook de novendiali, de missen voor de paus in de negen dagen na het overlijden, werden herzien.
Het liturgisch boek voor de begrafenis van een paus, oftewel de ‘Ordo Exsequiarum Romani Pontificis’, werd volledig vernieuwd en laat de overleden paus voortaan allereerst zien als een ‘pastor en discipel van Christus’. © Vatican Media
Gestroomlijnd volume
Het hele boek (vroeger 400 pagina’s) is een stukje beknopter geworden, omdat ervoor gekozen werd hier en daar verwijzingen naar de Bijbel in plaats van hele Bijbelse teksten op te nemen. Het is dus niet langer een ‘plenair missaal’, maar een meer gestroomlijnd volume, gemakkelijk te raadplegen en precies in zijn rituele aanwijzingen, een essentieel hulpmiddel voor de voorbereiding en de viering van de begrafenis.
De vorige editie van het ritueel werd goedgekeurd in 1998 door Johannes Paulus II en gebruikt bij zijn eigen begrafenis en die van Benedictus XVI. Ze was aan vervanging toe, vond paus Franciscus.
