‘Hoop is geen belofte voor morgen. Ze is vandaag al werkelijkheid’ - kersthomilie mgr. Terlinden

Maria en Jozef moesten naar Betlehem voor de volkstelling van keizer Augustus. Maar de keizer organiseerde die volkstelling niet alleen om statistieken te verzamelen. Hij wilde weten hoeveel belastingen hij kon heffen en op hoeveel manschappen hij kon rekenen om te mobiliseren voor zijn oorlogen.

De tijd van de geboorte van Jezus was ook een tijd van oorlog en geweld, van bloed en tranen. Zoals de profeet Jesaja zegt: "Het juk drukte zwaar op het volk, de stang op hun schouders en de stok van hun drijver." Hoeveel volken herkennen zich daar niet in vandaag? Iedere dag zien we dit drama in Oekraïne, in Gaza, of in de beelden van de wreedheden van het oude regime in Syrië. Bloed en tranen blijven overal aanwezig.

Toch kondigt de profeet ook een tijd van licht en vreugde aan. Maar hoe is dat mogelijk? Kunnen we ons verheugen in een tijd van verwoesting en geweld? De geboorte van Jezus biedt een antwoord. Met Kerstmis is ook de hoop geboren, een klein nietig meisje, zoals Charles Péguy schreef. Die hoop – nederig, armzalig, zoals een klein nietig meisje… – werd geboren met Jezus, in de eenvoud van de kribbe in Betlehem.

Wie had kunnen denken dat de langverwachte Verlosser van Israël zich zo zou openbaren, in de gedaante van een kind dat in een voederbak ligt, in het gezin van een timmerman en een jong meisje uit Nazareth? Want in de tijd van Jezus' geboorte hoopte Israël op een oorlogsheld, een bevrijder die de Romeinse bezetters komt verjagen en de glorie van het koninkrijk herstellen. Hoe velen stellen ook vandaag nog hun hoop op charismatische leiders die beloven hun land de verloren macht en luister terug te geven!

Maar de nederigheid van de kribbe kondigt al de zelfverloochening van Jezus aan het kruis aan. Daar toont de Verlosser zich in al zijn kwetsbaarheid. De hoop is inderdaad een klein nietig meisje… Maar juist in die zelfverloochening, in die kwetsbaarheid openbaart zich Gods kracht. Het kruis wordt de levensboom, waaruit de verrijzenis voortvloeit. Jezus is wel degelijk de langverwachte en verhoopte Verlosser. Maar de verlossing die Hij brengt, loopt via de nederigheid van het kruis, zoals die begon in de nederigheid van de stal in Bethlehem.

Nabijheid

Betekent dit dat we ons lot gelaten moeten aanvaarden? Moeten we ons eenvoudigweg neerleggen bij oorlogen, rampen, geweld en onrecht, in afwachting dat de hemel ons eindelijk de redding brengt? Is de christelijke hoop slechts een troost voor morgen? Een lapmiddel, een uitvlucht, zoals het christendom vaak is verweten? Nee, als we elk jaar Kerstmis vieren, is dat omdat de hoop die in deze nacht geboren wordt, ons vandaag aangaat. In Jezus zien we niet alleen de hemel opengaan, maar ook de nabijheid van God voor ieder van ons, hier en nu. God komt ons zo nabij, zo concreet. Zoals Jezus gedurende zijn hele leven heeft getoond: door het Goede Nieuws te verkondigen, zieken te genezen, blinden de ogen te ope-nen, hoop te brengen aan de uitgeslotenen… 

De hoop is geen illusoire belofte voor morgen. Ze is vandaag al werkelijkheid, in eenvoudige maar authentieke gebaren. Ook vandaag nog komt het kleine meisje Hoop ons tegemoet. Nederig en onopvallend verschijnt ze bij de kribbe, waar wij ons in de kerstnacht verzamelen. Ze vergezelt ons waar het Evangelie wordt verkondigd en beleefd; waar concrete daden, hoe klein ook, getuigen van liefde voor de meest kwetsbaren en meest gewonden; waar mannen en vrouwen samenkomen om de eucharistie te vieren; waar, in het geheim van het hart, een gebed opstijgt naar de Vader.
 

Heldendaden

De hoop maakt ook van ons een volk “vol ijver voor alle goeds”, met de woorden van Paulus. Als wij samen met mensen van goede wil naar gerechtigheid en solidariteit zoeken, hoeven oorlogen en geweld geen onvermijdelijk lot te zijn.

De hoop vraagt geen heldendaden noch blijken van kracht. Hoe zou een klein nietig meisje zo’n eisen kunnen stellen? Ze vraagt ons enkel te geloven in het kind in de kribbe van Bethle-hem en, in de kleine daden van ons dagelijks leven, zijn goedheid en nederigheid na te vol-gen. Zo worden we echte pelgrims van hoop in het Heilig Jaar 2025!

+ Luc Terlinden
Aartsbisschop van Mechelen-Brussel