Bijbel van A tot Z ~ Lankmoedigheid

Lankmoedig is een woord dat we vandaag niet vaak meer horen. Het kwam regelmatig voor in de oude Bijbelvertalingen, zoals de Statenvertalingvan 1636 en de protestantse vertaling van 1951 die daarop gebaseerd was.

De Willibrordvertaling van 1995 heeft behield de woorden ‘lankmoedig’ (2x) en ‘lankmoedigheid’ (3x) nog een paar keer. Het gaat hier om een Nederlands leenwoord, dat via het Latijn (longanimus) afkomstig is uit het Grieks (makrothumos). Het betekent letterlijk: ‘lang van gemoed’.

Het wordt gezegd van een ‘gemoed’ dat tegen een stootje kan en niet meteen oververhit raakt, geërgerd of boos.

Franciscus van Assisi wees zijn medebroeders er altijd op dat wie snel geïrriteerd of getroebleerd raakt door wat een ander doet, niet door de geest van God wordt geïnspireerd, maar door een andere geest.

De Nieuwe Bijbelvertaling heeft het woord helemaal gebannen en spreekt in plaats daarvan over geduldig of verdraagzaam. De website encyclo.nl geeft als synoniemen onder andere: zeer geduldig /verdraagzaam /tolerant /meegaand, maar ook goedertieren – nog zo’n mooi oud woord!

Bijbelse context

In de Willibrordvertaling horen we het woord voor het eerst in een belangrijke tekst van Nehemia (9,17-19) (link gaat naar andere vertaling):

• ‘Maar U, God van ​vergeving,
  genadig, ​barmhartig,
  lankmoedig en grootmoedig,
  liet hen niet aan hun lot over.
  Zelfs toen ze een gouden kalf hadden gegoten
  en riepen: “Dit is uw god, die u uit ​Egypte​ heeft geleid”,
  en zij zich schuldig maakten aan zware godslasteringen,
  liet U hen in uw grote mededogen
  toch niet in de woestijn aan hun lot over:
  de wolkkolom week overdag niet van hen,
  maar bleef hun voorgaan;
  en de vuurzuil verdween niet,
  maar bleef ’s nachts hun ​weg​ verlichten.’

De context is die van de uittocht uit Egypte. Ook al hadden de Israëlieten verraad gepleegd door het maken en het aanbidden van een gouden stierkalf zoals de Kanaänieten dat deden voor de afgod Baäl, toch bewees God zich als lankmoedig en grootmoedig.

In tegenstelling tot de mens heeft God héél veel geduld!

Deze tekst verwijst natuurlijk naar het boek Exodus (34,6), waar de Willibrordvertaling trouwens het meer gewone woord ‘geduldig’ gebruikt. Maar velen van ons kennen vanuit de liturgie het zeer mooie lied dat Huub Oosterhuis op muziek heeft laten zetten en dat gebaseerd is op Exodus 34,6v:

• ‘O Heer God,
  erbarmend genadig lankmoedig
  rijk aan liefde, rijk aan trouw,
  bewarend liefde
  tot het duizendste geslacht.’

Dankzij dit lied is het woord ook voor de katholieke liturgie nog niet helemaal verdwenen!

Het zelfstandig naamwoord lankmoedigheid komt in de Willibrordvertaling driemaal voor, tweemaal in de Romeinenbrief en eenmaal in de Eerste brief aan Timoteüs. In Romeinen 2,4 lezen we:

• ‘Of misken je zijn rijkdom aan goedheid en geduld en lankmoedigheid,
  en besef je niet dat Gods goedheid je tot inkeer wil brengen?’

En in Romeinen 9,22-23 lezen we:

• ‘En als God nu eens, om zijn toorn te tonen en zijn macht te laten kennen, de voorwerpen van die toorn, gereed voor de ondergang, met grote lankmoedigheid heeft verdragen, juist met de bedoeling de rijkdom van zijn heerlijkheid te openbaren voor hen die het voorwerp zijn van zijn ontferming, voor hen die Hij tot heerlijkheid heeft bestemd … ?’

Boos over onrecht, maar lankmoedig voor mensen

Voorwaar geen gemakkelijke teksten! Maar het contrast is duidelijk: de goddelijke toorn over onrecht en kwaad dat door mensen verricht wordt, is groot. Hij kan geen onrecht verdragen! Maar hij wil wel de mensen die onrecht plegen verdragen, door lankmoedigheid te tonen: eindeloos geduld, omdat alleen Hij eindeloos goed is!

God blijft geloven dat een mens tot inkeer kan komen.

Hij blijft geloven dat hij alsnog zijn leven kan veranderen en kan kiezen voor de weg die leidt van goed naar beter, in plaats van de weg die leidt van kwaad naar erger.

De protestantse vertaling van 1951 heeft de woorden lankmoedig & goedertieren behouden in het Hooglied van de Liefde van Paulus (1 Korintiërs 13). Laat dit mooie vers (4) maar eens lang genoeg (longanimus) balanceren op je lippen zodat het een lied wordt:

• ‘De liefde is lankmoedig,
  de liefde is goedertieren.
  Zij is niet afgunstig,
  de liefde praalt niet,
  zij is niet opgeblazen!’

Welk woord of begrip uit de Bijbel wil jij laten uitleggen door Jean Bastiaens? Schrijf een reactie hieronder of stuur een mail naar de redactie.

Opkomende activiteiten in Bijbelhuis Zevenkerken

• 11 mei • Lezing De kruisdrager in het werk van Marc Chagall met Huub Gerits van 14.30 tot 16.30 uur. Zie evenementenkalender.
• 8, 15 en 29 mei • Studienamiddagen Geweldteksten in het boek Jozua met Jannica Deprenter van 14.30 tot 16.30 uur. Zie evenementenkalender.