Coronaproof kerstwandelen met bubbel in ‘t Stad

Toerismepastoraal Antwerpen (Topa) werkte een kerstwandeling uit voor wie met zijn ‘bubbel’ wat cultuur en kerstspiritualiteit wil ontdekken.

Benoit Lannoo

Misschien kopieert iemand straks dit idee in Brugge of Brussel of zo, zegt Rudi Mannaerts van Toerismepastoraal Antwerpen (Topa vzw). Prima, want ’t zijn niet de bedenkers van de wandeling die tellen, maar het Kind dat straks in de kribbe ligt. Het idee van die bedenkers is trouwens even simpel als geniaal: er zijn in onze Vlaamse steden talloze plekjes waar kunst naar het kerstgebeuren verwijst, dus waarom daar niet tijdens een familiale wandeling – wat in deze tijden van beperkingen volkomen coronaproof kan – met een korte handleiding naar op zoek gaan?

Topa heeft ook een aangepaste handleiding op kindermaat uitgewerkt.

Boerentoren

De Antwerpse wandeling is lusvormig, je kan er dus op verschillende plekken aan beginnen. Maar in de handleiding begint ze aan de Boerentoren. Want wie van ons is al ooit blijven stilstaan bij het kolossale beeld – drie verdiepingen hoog - van Onze-Lieve-Vrouw met kind en kruis dat in strakke art-décostijl aan de gevel van die Boerentoren prijkt. Het is een uitvergroting uit 1931 van een beeld dat de Franse kunstenaar Roger de Villiers een vijftal jaar eerder maakte. Het verwees meteen ook naar een kruisbeeld aan de kop van de Meir dat met de Franse Revolutie verdwenen was.

De kruisbeelden van de Wilde Zee en de Korte Nieuwstraat zijn later teruggeplaatst, dat op de Meir niet.

Nello en Patrasche

De wandeling gaat voort langs de usual suspects van het Antwerpse cultuurschoon: de Sint-Carolus-Borromeuskerk, de Grote Markt en de kathedraal. Net voor de Onze-Lieve-Vrouw-ten-Hemel-Opgenomenkathedraal verwijst een prachtig hedendaags beeld van de Gentse kunstenaar Batist Vermeulen naar een modern kerstverhaal. Sinds 2016 liggen daar een marmeren Nello en Patrasche onder de straatstenen te slapen. Het populaire verhaal van weesjongentje Nello uit een Antwerpse buitenwijk en zijn hond Patrasche komt uit een laat-negentiende-eeuwse Engelse roman: A Dog of Flanders.

Helaas liggen beide figuren met de rug naar de kerk … een toegift aan de immer fotograferende Japanse toeristen.

Pareltjes

Maar de wandeling staat niet alleen stil bij bekende beelden. Er zijn ook tijdelijke bezienswaardigheden, zoals de hoopvolle boodschap achter het raam van de Heilige Geeststraat 23: Weldra komt uw Redder. En pareltjes in het Antwerpse straatbeeld waar we niet voldoende vaak bij stilstaan. Zo zijn in een gevel in de Hoogstraat enkele basreliëfs te zien, waaronder een fraaie Vlucht naar Egypte. En natuurlijk vind je in de Koekenstad tientallen prachtige Mariabeelden aan de gevels, doorgaans ook goed onderhouden en in schitterende kleuren.

In de Sint-Andrieskerk heeft pastoor Rudi Mannaerts als vanouds een eigentijdse kerststal opgesteld.

Mondmaskers

Jezus achter plexiglas, legt Mannaerts uit, en de herders en de Wijzen met een mondmasker. De herders vragen met een lege brooddoos onze aandacht voor de tien procent onder ons die de eindjes moeilijk aan elkaar knopen. Ook de geschenken van de Wijzen zijn actueel: sociale vaardigheden in de vorm van een doosje extra mondmaskers en een meetlat die attendeert op 1,50 m afstand die we moeten respecteren, gecombineerd met extra communicatie via gsm en tablet. En het zo gegeerde vaccin, het grote geschenk voor 2021; hopelijk voor alle bewoners van deze planeet, zonder onderscheid.

Ook de ‘Homeless Jesus’ op het binnenpleintje van Sant’Egidio aan de Kammenstraat behoort tot de wandeling.

Maagdenhuis

De kerstwandeling eindigt in de Lange Gasthuisstraat met het Museum Mayer van den Bergh en het Museum Maagdenhuis. In dat eerste staat een kerstwiegje uit de tweede helft van de vijftiende eeuw. Zo’n kerstwiegje werd door vrome vrouwen in kloosters of begijnhoven buiten de geregelde eredienst gewiegd en bezongen, vanuit een soort geestelijk moederschap. Ten slotte wijzen Mannaerts & Co. in het Maagdenhuis ook op het middenpaneel van een drieluik dat Otto Venius voor het vroegere Sint-Annagodshuis schilderde, waar verarmde dames van rijke komaf gehuisvest werden. Niet toevallig presenteerde de kunstenaar die berooide edel- of burgervrouwen de aanbidding door de herders en niet door de Wijzen.