10 kunstenaars over het citaat dat hen inspireert

Uren tasten ze soms in het donker, tot plots de inspiratie daar is: die ene vonk, dat licht in de duisternis. Kerknet vroeg aan 10 Vlaamse creatievelingen welk citaat hen inspireert als de muze even op zich laat wachten. 

Wilfried Westerlinck (70), componist tussen chaos en structuur

Een van de bekendste hedendaagse Vlaamse componisten. Hij publiceerde een 70-tal werken. Westerlinck was jarenlang producer bij de toenmalige Radio 3. 

Hij koos voor een citaat van de Vlaamse schilder Jan Cox (1919-1980), die hij persoonlijk kende.

Eeuwig zullen de mensen zoeken naar het mysterie dat de mens is. 

Het citaat doet me denken aan de eeuwige dualiteit van ons zijn, ons zoeken, onze verlangens, ons streven naar structuur en tegelijk het verlangen naar chaos. Als ik componeer, begin ik ook zeer chaotisch, om dan tot structuur en helderheid te komen. Als coverbeeld voor mijn nieuwe cd koos ik een werk van Cox.

Kristof Devos (34), illustrator in tweestrijd

Illustreert kinderboeken die intussen ook in Denemarken, de Verenigde Staten en China worden uitgebracht. Devos haalde dit jaar de shortlist van het Nami Concours in Zuid-Korea, een lijst van 92 illustratoren die werden gekozen uit 1.330 inzendingen wereldwijd. 

Zijn citaat komt van de Romeinse redenaar Cicero.

De meest vruchtbare van alle kunsten is de kunst om goed te leven. 

Dit citaat hou ik in de buurt wanneer ik worstel met een illustratie. Het zegt me hoe onbelangrijk het eigenlijk is, dat ik doe wat ik doe. En tegelijk ook hoe belangrijk. Uit die tweestrijd haal ik de moed om mezelf en m’n werk in de ogen te kijken.

Marnix Peeters (50), schrijver zonder plan

Peeters was jarenlang journalist, tot hij zichzelf heruitvond als een frisse tegenstem in de Vlaamse literatuur. Daarvoor schreef hij onder meer God In Vlaanderen, over volksdevotie. 

Zijn manier van werken herkent hij in een uitspraak van de Amerikaanse misdaadschrijver Raymond Chandler.

Ik wist niet welke richting ik uitging en toen ik er was, zag ik dat ik verkeerd zat. 

'Schepping' is voor mij een elastisch gegeven: ik gruw van de gedachte dat alles vast zou staan, en je een grondplan zou moeten volgen. Ik wil ’s avonds in bed te kruipen met het brandende verlangen om te zien hoe het 's anderendaags verder loopt. Vaak beïnvloedt de slaap ook het verloop: het zal niet de eerste keer zijn dat ik ga slapen in de stellige overtuiging dat een personage dapper voor zichzelf zal opkomen, om de volgende ochtend helemaal overtuigd te zijn geworden van het tegenovergestelde. Pas als je in staat bent jezelf te verrassen, kun je dat ook met een lezer.

Christina Van Geel (44), stemkunstenaar met luisterend oor

Presenteerde verscheidene radioprogramma's (op Studio Brussel, Radio 1, Nostalgie) en doet stemmenwerk voor tv. Ze bracht onlangs het interviewboek uit Wat het is. 

Inspiratie vindt ze in een zin uit Anthem van Leonard Cohen.

There's a crack in everything, that's how the light gets in. 

In augustus 2010 ging ik luisteren naar Leonard Cohen in Gent. Ik zat helemaal boven in de tribune met een prachtig zicht op de Sint-Pieterskerk, de maan en de man. Drie uur intensief luisteren naar Cohen deed iets vreemds met me. Was het een muzikale ‘trip’, pure mindfulness, of zen op z’n best? Ik weet het niet. Ik weet alleen dat toen enkel dát moment telde, en dat ik gedurende dat ene lange moment alle emoties en ‘gedoetjes’ glashelder zag, in hun ware perspectief, met een grote spotlight erop. Een heel bijzondere ervaring. Het is wat kunst met mij doet. Het is de ’crack’ in everything.

Piet Vermeulen (43), architect die de mens centraal stelt

Voor het beroep geboren, aldus de website van In & Out Architecture, in 1999 opgericht door Vermeulen. Geselecteerd voor Open Renovatiedag en Mijn Huis, Mijn Architect. 

Een citaat van Winston Churchill vertolkt zijn visie op architectuur en de interactie met de mens.

Wij vormen onze gebouwen, daarna vormen ze ons. 

Mijn bedoeling is om de klant maximaal in het denkproces te betrekken. Wat is zijn persoonlijkheid? Welk licht- en ruimtegevoel wil hij? Welke materialen, texturen en kleuren bieden voor hem de juiste stemming, maar zijn ook functioneel? Het is een voortdurende wisselwerking van interacties: architect/klant, programma/budget, programma/ruimtelijke context, interieur/exterieur, openheid/geborgenheid. Die wisselwerking tussen mensen en gebouw is er ook in het gewone leven, elke dag.

Jean-Paul Mulders (47), waarachtig chroniqueur

Sinds jaar en dag columnist voor Weekend Knack. Schreef verscheidene boeken over zeer uiteenlopende onderwerpen. Debuteerde vorig jaar als jeugdschrijver. 

Huldigt een citaat van de Engels-Pakistaanse schrijver Hanif Kureishi.

Schrijven is soms een gevaarlijke bezigheid. Een schrijver heeft recht op absolute creatieve vrijheid. 

Naast stijl is eerlijkheid voor een schrijver misschien wel het belangrijkste. Hij mag niet vinden, zoals veel niet-schrijvende mensen, dat openhartigheid je kwetsbaar maakt. Openhartigheid maakt een schrijver juist sterk. Het zorgt ervoor dat zijn woorden universeel worden en dat velen er zich in herkennen. Een schrijver moet zelfstandig durven denken, en niet in de val trappen van kuddegeest, de waan van de dag, sociaal wenselijk antwoordgedrag of politieke correctheid.

Rob Hendrickx (31), brengt nieuw leven in oude meubels

Hendrickx maakt momenteel naam als originele meubelstoffeerder en interieurspecialist. 

Koos voor het aloude citaat van de Engelse dichter John Keats, dat in zijn beroep letterlijk valt te nemen.

A thing of beauty, is a joy forever. Its loveliness increases, it wil never turn into nothingness. 

Het helpt me eraan herinneren dat het enige belangrijke in mijn werk schoonheid is. In tegenstelling tot kunst of vormgeving is de ambacht van het stofferen een manier om terug mooi te maken, te her-scheppen. En vaak zit hierin de uitdaging, want ik hou wel van de sporen van slijtage die met de jaren komen. Daarom probeer ik te luisteren naar wat het meubel zelf vraagt, hoe kan het zijn 'joy, beauty & loveliness' kan behouden en toch een nieuwe episode beginnen.

Nicolas Dupont (23), aanstormend violist

Speelde zijn eerste soloconcert op twaalfjarige leeftijd. Studeert momenteel aan de Royal Academy of Music in Londen en is als solist of in kamermuziekverband te horen in België (BOZAR, Flagey, Concertgebouw Brugge), verscheidene Europese landen en de Verenigde Staten. 

Ziet muziek als een universele taal en houdt van volgend citaat van Nietzsche.

Zonder muziek was het leven een vergissing. 

Klank maakt vanaf de geboorte een belangrijk deel uit van ons leven en van het mens zijn. Muziek wekt bij iedereen bepaalde gevoelens los, muziek raakt. Het is een prachtig kasteel vol kleine kamers waar men zich even in kan verschuilen om tot rust te komen,  maar bovenal is het een universele taal die er in onze gepolariseerde maatschappij nog in slaagt eenheid te scheppen.

Maarten Inghels (27), dichter bij de mensen

Maarten Inghels is behalve auteur van verscheidene dichtbundels ook coördinator van de Eenzame Uitvaart in Antwerpen, een initiatief waarbij een passend gedicht bij de uitvaart van eenzame overledenen wordt voorgedragen. Onlangs verscheen zijn bundel Nieuwe Rituelen. 

Dit citaat van Rainer Maria Rilke heeft voor hem een bijzondere betekenis.

Er is maar één enkel middel. Voel uzelf aan de tand. Onderzoek de reden die u dwingt te schrijven; ga na of die reden tot in het diepst van uw hart zijn wortels uitstrekt, beken uzelf of het uw dood zou zijn als u niet meer zou mogen schrijven.

'...En vooral dit: vraag uzelf in het stilste uur van de nacht af: moet ik schrijven? Wroet in uzelf naar een ernstig antwoord. En zo dit bevestigend luidt, zo u die serieuze vraag kunt beantwoorden met een krachtig en eenvoudig ‘ik moet’, stem dan uw leven af op die noodzaak; uw leven, zelfs het onbeduidendste en geringste ogenblik ervan, moet in het teken staan van deze aandrift en ervan getuigen. Dan komt u nader tot de natuur. Dan probeert u, alsof u de eerste mens was, te verwoorden wat u ziet, beleeft, liefhebt en verliest.'

Bij de presentatie van mijn eerste dichtbundel in 2008 las ik nerveus bovenstaand fragment uit één van Rainer Maria Rilkes ‘Brieven aan een jonge dichter’. Dat dwingende boek had zich als een elektrische schok in mijn lijf geboord — wist ik veel dat het één van de beroemdste stukken over de kunst van het schrijven is, voor mij kwam het als een wereldschokkende ontdekking dat ik niet alleen was.

Domien Van der Meiren (41), theaterregisseur met hartstocht

Studeerde geschiedenis en volgde de regie-opleiding aan de Toneelacademie Maastricht, waar hij intussen ook lesgeeft. Veelgevraagd regisseur. Werkte o.a. voor Arca, NT Gent, KVS, Arsenaal en Malpertuis. 

Blijft geïnspireerd door een tekstfragment van theaterauteur Peter Handke. 

Speel het spel. Breng je werk in gevaar. Wees niet de hoofdpersoon. Zoek de confrontatie. Maar doe het onopzettelijk. Vermijd bijbedoelingen. Verzwijg niet. Wees week en sterk. Wees slim, steek je nek uit en veracht de overwinning. Kijk niet toe, bewijs niets, maar blijf met alle tegenwoordigheid van geest open voor tekens. Beslis alleen met hartstocht. Misluk rustig.

'...Neem vooral de tijd en bewandel zijpaden. Laat je afleiden. Neem om het zo te zeggen vakantie. Hou je niet doof voor geen boom voor geen water. Trek jezelf terug in jezelf als je daar zin in hebt en gun je de zon. Vergeet de mensen in je naaste omgeving, verstevig je banden met onbekenden, buig je over bijzaken, wijk uit naar de verlatenheid, vermoord het noodlotsdrama, veracht het ongeluk, analyseer het conflict. Neem je eigen kleur aan tot je in je gelijk staat en het ruisen van de bladeren zoet wordt. Loop stilzwijgend langs de dorpen. Ik volg je.'

Ik zag het stuk lang geleden in de Vooruit. Het duurde 3 uur (misschien zelfs langer). Het stuk is een aaneenschakeling van filosofische bespiegelingen over ontheemd zijn en verlatenheid. Na de pauze was het publiek zowat gedecimeerd. Ik volhardde en kreeg op het eind deze wondermooie monoloog gepresenteerd door Tom van Dijck. Later kwam ik diezelfde tekst tegen op een muur van De Kopergietery, het Gentse jeugdtheater. Vooral de quote 'vermoord het noodlotsdrama' zouden mensen in deze tijden zeer ter harte moeten nemen. Maar evengoed 'misluk rustig'. Het is een pleidooi voor een nieuwe mens en een andere manier van (niet geconformeerd) denken. De tekst is uit 1981 maar actueler dan ooit.