Christophe Busch over de duivel in elk van ons [Otheo Radio]

Op 27 januari is het precies 80 jaar geleden dat het concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau werd bevrijd. Dat gebeurde in 1945. Wereldwijd wordt deze dag gezien als een moment van herdenking en bewustwording. In totaal hadden de nazi’s 980 concentrtatiekampen. De Holocaust kostte aan zes miljoen mensen het leven, dat is de gehele bevoilking van het Vlaanderen van vandaag. In 1942 werden in 100 dagen tijd anderhalf miljoen Poolse joden vergast of doodgeschoten.
 

Met ‘De Duivel in elk van Ons’ schreef criminoloog, historicus en directeur van het Hannah Arendt Instituut (Mechelen) Christophe Busch één van de meest beklijvende boeken van 2024. De 900 pagina's dikke turf verveelt geen moment, maar vooral biedt het boek een helder inzicht in hoe collectief geweld – terrorisme, oorlog, genocide, de holocaust – tot stand komt. Hoe en waarom gaan respectabele mensen over tot extreem geweld, zoals in nazi-Duitsland is gebeurd? Christophe Busch onderzoekt het op een heldere en genuanceerde manier.  Hij demoniseert de dader niet, maar het proces dat tot daderschap leidt.
 

Busch werkte twaalf jaar in een forensisch psychiatrisch centrum, waar hij veel ervaring opdeed over daderschap. Hij begeleidde onder anderen een jonge moeder die haar kind gedood had. Hij zag snel in dat de waarheid over zogenaamde monsterlijke misdaden nooit zwart-wit is. 
 

De duivel in elk van ons is opgesplitst in twee grote delen: ‘Het gezicht van het kwaad’ en ‘De analyse van het kwaad’.

In het eerste deel vertelt de auteur vier levensverhalen van mensen die het kwaad belichaamden. Rudolf Höss, de commandant van Auschwitz; Adolf Eichmann, een vooraanstaande SS-functionaris die het transport van miljoenen Joden naar de concentratie- en vernietigingskampen organiseerde; Irma Grese, die kampbewaakster was in Ravensbrück, Auschwitz en Bergen-Belsen; en Marcella Gombeir, afkomstig uit Poperinge en de enige Vlaamse kampbewaarster in nazi-Duitsland. 

Het tweede deel van het boek zoekt antwoorden op de vragen over het hoe en waarom. Hoe is het mogelijk dat mensen die niet meteen veel verschillen van u en ik uiteindelijk medemensen vernederen, folteren en vermoorden, zonder dat hun geweten hen ook maar in het minst parten speelt?