
Haag versus heg: wat is het verschil en waarom heggen nog beter zijn dan hagen
In mijn voorstadstuin heb ik 40 meter aan kortgeschoren hagen, vooral haagbeuk. Dat is prima als natuurlijke afscheiding. Maar had ik van het bestaan ervan geweten, dan had ik heggen geplant in plaats van hagen. Want die zijn mooier, dragen meer bij tot de biodiversiteit en vragen minder onderhoud. Benieuwd naar het verschil? De tabel geeft een overzicht, daarna duiken we in de finesses.
Haag | Heg | |
Breedte | 0,5 tot 1 meter | 1 tot 3 meter |
Aantal planten | Plantafstand 25 cm 4 planten per meter | Plantafstand 50 cm 2 planten per meter |
Afstand tot perceelsgrens | Minstens 0,5 meter | Minstens 2 meter |
Beheer | 1 of 2 keer per jaar scheren | Laten doorgroeien of selectief uitdunnen om de 1, 2 of 3 jaar |
Soorten | Gelderse roos Gewone beuk Haagbeuk Hazelaar Hondsroos Hulst Iep Meidoorn Rode kornoelje Sleedoorn Taxus Veldesdoorn Wilde liguster | Europese vogelkers Gelderse roos Gewone beuk Haagbeuk Hazelaar Hondsroos Hulst Kardinaalsmuts Kornoelje Meidoorn Sleedoorn Sporkehout Veldesdoorn Vlier Wilde liguster |
Voordelen | • Schuilplaats voor dieren • Afval is prima materiaal om te mulchen en te composteren | • Schuilplaats en nestgelegenheid voor dieren • Afval is prima materiaal om te mulchen en te composteren • Bloesems voor bijen en vlinders • Bessen voor vogels • Minder onderhoud en afval |

Wat is een haag?
Een haag is een rij struiken of bomen die door scheren smal (0,5 tot 1 meter) en laag (meestal tot 2 meter) gehouden wordt.
Al eeuwenlang worden hagen gebruikt als natuurlijke afscheiding tussen percelen. Ze geven privacy, breken de wind en hebben een groene uitstraling. Ze bieden ook schuilplaats en nestgelegenheid voor dieren, zoals vogels. Omdat kevers, spinnen, insecten, slakken en wormen er goed gedijen, leveren ze ook voedsel voor grotere dieren.
Vaak bestaan hagen uit 1 plantensoort, zoals haagbeuk, taxus of liguster. Maar je kan evengoed verschillende soorten door elkaar planten. Het is wel belangrijk dat je planten kiest die bestand zijn tegen frequent en kort scheren.
Hagen moet je regelmatig scheren. Doorgaans doe je dat 2 keer per jaar, rond half juni en in september. Broeden er vogels in je haag, dan scheer je het beste niet tussen begin april en eind augustus. Vogels voelen zich veilig genoeg om te nestelen in hagen vanaf 70 cm breed.
Hagen geven veel snoeiafval waar je een milieu- en arbeidsvriendelijke oplossing voor moet bedenken. Het is een prima grondstof om te mulchen en te composteren – een waar de meeste Vlaamse tuinen een tekort aan hebben – maar je moet er wel over nagedacht hebben. Want twee keer per jaar naar het containerpark rijden is niet zo leuk. Dit zijn natuurvriendelijke alternatieven:
- Laat de takjes gewoon liggen als mulch. Dat kan prima als er geen doornige soorten in de haag zitten.
- Verzamel de takken in een takkenril. Dat is een uitstekende biotoop voor padden, reptielen, egels en kevers.
- Versnipper het snoeisel met de grasmaaier of met een versnipperaar en gebruik het als mulch of om te composteren. Het is uitstekend als bruin materiaal tussen laagjes grasmaaisel. Meer over composteren

Wat is een heg?
Een heg is een rij struiken of kleine bomen die je los laat uitgroeien. Ze wordt dus een stuk breder en hoger dan een haag, tot 3 meter breed en 6 meter hoog. Heggen werden traditioneel gebruikt als afscheiding langs weilanden en akkers.
Omdat de planten niet kort geschoren worden, kunnen ze tot bloei komen en vruchten dragen. Zo bieden ze voedsel aan bijen, vlinders en vogels. Door verschillende soorten aan te planten kan je de bloeiperiode verlengen en de heg robuuster maken voor extreem weer.
Een heg hoeft eigenlijk niet gesnoeid te worden. Dat scheelt een hoop tuinwerk en afvoer van tuinafval. Oudere heggen kan je verjongen door om de paar jaar aan het einde van de winter de dikste takken af te zagen tot op 50 cm boven de grond. De struiken reageren dan met hergroei in de lente en de zomer.

Voordelen van heggen boven hagen
Hoewel hagen al een flinke vooruitgang zijn ten opzichte van de klassieke houten of betonnen tuinafscheiding, wint de heg het veruit op het vlak van biodiversiteit en onderhoudsvriendelijkheid. Dit zijn enkele redenen waarom een heg nog een betere keuze is dan een haag.
- Hogere natuurwaarde. Omdat de struiken tot bloei mogen komen en vrucht kunnen dragen, leveren ze meer voedsel aan bijen, vlinders en vogels. Plant je verschillende soorten door elkaar, dan kan je de bloeiboog verlengen. Vogels nestelen graag in heggen, vooral als je ook doornige soorten plant, zoals meidoorn, sleedoorn of hulst.
- Minder onderhoud en snoeiafval. Een heg kan je in principe gewoon laten doorgroeien en hoef je dus niet te snoeien. Om de hoogte binnen de perken te houden en de heg te verjongen, kan je om de paar jaar de dikste takken afzagen tot 50 cm boven de grond.
- Duurzamer. Door hun diversiteit aan soorten zijn heggen beter bestand tegen plagen en ziektes dan hagen die uit één soort bestaan.
- Klimaatrobuuster. Door hun breedte en diversiteit zijn heggen beter bestand tegen extreem weer. Bij droogte en hitte zorgen ze voor schaduw op de bodem en minder verdamping. Sommige soorten in de heg zullen goed droogte verdragen, andere beter de natte winters.
- Betere windbreker. Omdat ze meer variatie in hoogte en dichtheid bieden, breken heggen de wind op een geleidelijke manier. Ze veroorzaken minder turbulentie en hinderlijke windstromen dan dichte en strak geschoren hagen.
- Mooier. Smaken verschillen natuurlijk. Wie van strak en uniform houdt, kiest beter voor een haag. Maar heggen bieden bloesems, bessen in alle kleuren en verschillende herfstverkleuringen. Heggen hebben ook een historische waarde als perceelafscheiding in landelijk gebied. Ze zijn visueel complexer, maar voor veel mensen daarom net interessanter.

Enige nadeel van heggen
Na deze verheerlijking van heggen, toch nog iets over misschien wel hun enige nadeel: ze worden groot, tot wel 3 meter breed en 6 meter hoog. Daar moet je de ruimte voor hebben. Door verjongingssnoei kan je ze wel iets kleiner houden – 1 meter breed en 3 meter hoog – maar dat is nog altijd een stuk groter dan een kortgeschoren haag.
Plant je de heg op je eigen perceel, dan hou je het beste een afstand aan van 2 meter tot de perceelsgrens. Hagen die maximaal 2 meter hoog worden, mag je dichter planten, tot 0,5 meter van de perceelsgrens. Maar omdat een heg doorgaans hoger wordt, moet je de wettelijke plantafstand voor bomen in acht nemen. Sinds oktober 2021 is dat in Vlaanderen 2 meter.
Als je je buur kan overtuigen dat heggen de max zijn, dan kan je natuurlijk overeenkomen om de heg op de perceelsgrens aan te planten. Dat scheelt een hoop plaats en maakt een heg in de gemiddelde Vlaamse tuin een stuk haalbaarder. Je akkoord met je buur leg je het beste schriftelijk vast. Om het akkoord ook voor nieuwe eigenaars te laten gelden, kan je het bij de notaris met een akte laten vastleggen. Dat lijkt misschien veel gedoe, maar erfafscheidingen en bomen zijn nu eenmaal twee van de top 10 redenen voor burengeschillen in Vlaanderen.
Meer weten
- Hagen, heggen en houtkanten: een praktische gids (pdf). Brochure van de Regionale Landschappen.
- Geertje Coremans, Greet Tijskens, Jana Van Butsel. Ecologische tuin van aanleg tot beheer. VELT, 2022, ISBN 9789492907097, 416 pagina's. (Bib - Bestellen)