De Heilige Geest en het sacrament van het huwelijk - paus Franciscus [catechese]

Geliefde broeders en zusters, goedendag!

Vorige keer hebben wij uitgelegd wat we in het credo over de Heilige Geest belijden. Het nadenken van de Kerk nam echter geen einde met die beknopte geloofsbelijdenis. Zij is verder gegaan, zowel in het Oosten als in het Westen door bemiddeling van de grote Kerkvaders en Theologen. Vandaag zouden we een fragment willen brengen van de leer over de Heilige Geest zoals die geroeid is in de Latijnse traditie met het doel te zien hoe deze leer heel het christelijk leven verlicht en meer in het bijzonder het sacrament van het huwelijk.

De leer over de Heilige Geest

De belangrijkste kunstenaar van die leer is de heilige Augustinus. Hij heeft de leer over de Heilige Geest ontwikkeld. Zijn uitgangspunt is de openbaring dat “God liefde is” (1 Joh 4,8). Welnu, liefde veronderstelt iemand die bemint en iemand die bemind wordt en de liefde zelf die hen verbindt. In de Triniteit is het de Vader die bemint,  de bron en het begin van alles; de Zoon, is Hij die bemind wordt en de Heilige Geest is de liefde die hen verenigt(1). De God van de christenen is dus een “enige” God, maar niet alleen. Zijn eenheid is een eenheid van gemeenschap, van liefde. Zo is er iemand geweest die voorgesteld heeft de Heilige Geest niet te noemen “derde persoon” enkelvoud van de Triniteit, maar veeleer “de eerste persoon meervoud”. Hij is met ander woorden het Wij, het goddelijke Wij van de Vader en van de Zoon. De band der liefde tussen verschillende personen (2), het beginsel zelf van de eenheid van de Kerk, die juist “één lichaam” is als gevolg van meerdere personen.

Sacrament huwelijk

Zoals ik gezegd heb, zou ik vandaag samen met jullie bijzonder willen nadenken over wat de Heilige Geest betekent voor het gezin. Wat kan de Heilige Geest bijvoorbeeld te maken hebben met het huwelijk? Heel veel, wellicht het wezenlijke, ik tracht te verklaren waarom! Het christelijk huwelijk is het sacrament van het zich tot gave maken, de een voor de ander, van de man en van de vrouw. Zo heeft de Schepper het bedacht toen Hij “de mens schiep als zijn beeld(…) mannelijk en vrouwelijk schiep Hij hen”(Gen 1,27). Het menselijk paar is dus de eerste en fundamentele verwerkelijking van de liefdesgemeenschap die de Triniteit is.

De gehuwden zouden een eerste persoon meervoud moeten vormen, een “wij”. Bij elkaar zijn als een “ik” en een “jij” en aan de rest van de wereld, ook aan de kinderen, verschijnen als een “wij”. Hoe mooi is het wanneer een moeder aan de kinderen zegt: “Jullie vader en ik…” zoals Maria aan Jezus zei toen ze de Twaalfjarige in de tempel terugvonden terwijl Hij geleerden onderricht gaf (cfr Lc 2,48) en horen hoe een vader zegt: “Jullie moeder en ik”, als waren zij één enig onderwerp. Kinderen hebben grote behoefte aan deze eenheid van vader en moeder samen – eenheid van ouders. Wanneer zij lijden wordt zij minder! Kinderen lijden heel erg wanneer ouders scheiden, heel erg lijden zij!

Om deze roeping echter te beleven heeft het huwelijk de steun nodig van Hem die gave is, meer nog het zich geven bij uitmuntendheid. Waar de Heilige Geest optreedt komt het vermogen om zich te geven tot leven. Enkele Kerkvaders hebben gezegd: gezien de Heilige Geest de wederkerige gave is van Vader en Zoon, is Hij ook de reden van de vreugde die tussen hen heerst. Ze waren niet bang het beeld te gebruiken van de gebaren die eigen zijn aan het echtelijk leven, zoals de kus en de omhelzing (3).

Niemand zegt dat dergelijke eenheid een gemakkelijke doelstelling is, minder en minder in de wereld vandaag. Maar het is de waarheid van de dingen zoals de Schepper ze bedacht heeft en daarom is het hun  natuur. Zeker, het kan makkelijker lijken en sneller te bouwen op zand dan op de rots, maar Jezus heeft het over het resultaat (cfr Mt 7,24-27). In dit geval hebben we geen nood aan een parabel, want de gevolgen van een op zand gebouwd huwelijk, zijn spijtig genoeg, voor iedereen zichtbaar. Zij die er om betalen zijn de kinderen. Kinderen lijden aan scheiding of aan het gebrek aan liefde van de ouders! Over vele paren moet men de woorden herhalen die Maria aan Jezus zei te Kana in Galilea: “ze zitten zonder wijn” (Joh 2,3. De Heilige Geest is Hij die, op geestelijk vlak, het mirakel van Jezus in Kana, blijft doen, dat wil zeggen het water van de gewoonte veranderen in een nieuwe vreugde om het samenzijn. Dit is geen vrome inbeelding. Het is dat wat de Heilige Geest in talloze huwelijken heeft bewerkt, toen de echtgenoten besloten Hem te aanroepen.

Het zou daarom goed zijn aan verloofden bij de voorbereiding op het huwelijk naast juridische, psychologische en morele informatie te geven ook een “spirituele” verdieping te voorzien, de Heilige Geest die de eenheid maakt. Een Italiaans spreekwoord zegt “Tussen man en vrouw mag men geen vinger steken”. Er is wel een “vinger” die tussen vrouw en man moet gestoken worden en dat is de “vinger van God”, de Heilige Geest!-

 _____________________________________________

[1] Cfr S. Agostino, De Trinitate, VIII,10,14.

[2] Cfr H. Mühlen, Una mystica persona. La Chiesa come il mistero dello Spirito Santo, Città Nuova, 1968.

[3] Cfr S. Ilario di Poitiers, De Trinitate, II,1; S. Agostino, De Trinitate, VI, 10,11.

Vertaald uit het Italiaans door Marcel De Pauw msc