Paus Franciscus op bezoek in België: vragen en antwoorden
Wie nodigde de paus uit naar België?
Paus Franciscus komt naar België om de zeshonderdste verjaardag van de universiteit van Leuven te vieren. Hij bezoekt zowel de KU Leuven (27 september) als de UCL in Louvain-la-Neuve (28 september). De uitnodiging werd ondersteund door het Belgische vorstenpaar en de Belgische bisschoppen. Eerst bezoekt hij nog Luxemburg.
Wat is zijn programma?
• Donderdag 26/9. De paus arriveert 's avonds met het vliegtuig in Melsbroek, na een tussenstop in Luxemburg.
• Vrijdag 27/9. De dag begint met een bezoek aan het vorstenpaar in Laken, vervolgens is er toespraak voor de autoriteiten en de burgerlijke samenleving. In de namiddag ontmoet de paus in Leuven professoren van de KU Leuven in de Promotiezaal, Naamsestraat. Na afloop groet de paus het volk op de Grote Markt van Leuven.
• Zaterdag 28/9. Om 10 uur is er een ontmoeting met bisschoppen, priesters, diakens en religieuzen, seminaristen, pastorale werkers en vrijwilligers in de basiliek van Koekelberg. Om 16.30 uur wordt de paus verwacht in Louvain-la-Neuve, waar hij in de Aula Magna studenten ontmoet. Om 18.15 uur is paus Franciscus in het Collège Saint-Michel in Brussel voor een privé-ontmoeting met Vlaamse en Waalse jezuïeten.
• Zondag 29/9. Op zondag is er om 10 uur een eucharistieviering in het Koning Boudewijnstadion. De paus spreekt een homilie uit en bidt na de mis het angelus. Onmiddellijk daarna neemt hij in Melsbroek het vliegtuig richting Rome.
Waar kijken we vooral naar uit?
Het is uitkijken naar de gesprekken aan de beide universiteiten, waar actuele wereldproblemen zoals de klimaatcrisis en vluchtelingen ter sprake zullen komen. In de basiliek van Koekelberg zullen wellicht vragen worden gesteld over de plaats van de Kerk in een seculiere samenleving. Ook de eucharistie die de paus zondagvoormiddag in het Koning Boudewijnstadion opdraagt, is voor velen een hoogtepunt.
Kan ik nog naar de eucharistieviering met de paus?
Alle individuele tickets waren in een mum van tijd de deur uit. Ook de meeste groepsreizen van parochies zijn volzet. Op Otheo vind je een overzicht van de busreizen. In een aantal kerken en rusthuizen kan je de mis op groot scherm bijwonen. Soms wordt er ook gelijktijdig communie gedeeld. (Een lijst met deze initiatieven is in de maak. Signaleer de plekken aan onze redactie!) Houd ook www.pausbezoek.be in de gaten.
Waarom staat er een ontmoeting met het koningspaar en de premier op de agenda van het pausbezoek?
De paus is ook staatshoofd van Vaticaanstad. In deze hoedanigheid ontmoet hij bij een buitenlands bezoek ook het andere staatshoofd. Jaarlijks komen er meer dan veertig staatshoofden en regeringsleiders in Rome bij de paus op bezoek. Dat gaat zelden gepaard met een officieel staatsbezoek, want dat omvat allerlei formele rituelen.
Ontmoet Franciscus slachtoffers van seksueel misbruik?
Lees ook
Het is zeker dat de paus in ons land een 15-tal slachtoffers van seksueel misbruik zal ontmoeten. Alleen worden zulke ontmoetingen — ook omwille van de privacy — buiten de officiële agenda gehouden en vinden ze in alle discretie plaats. Dat was ook zo toen Franciscus slachtoffers van seksueel misbruik ontmoette tijdens zijn reizen naar de Verenigde Staten (2015), Ierland (2018) en Chili (2018). Soms werd pas na zijn vertrek over dergelijke ontmoetingen gecommuniceerd. Zo kwamen er in mei 2023 negen Duitse slachtoffers met de fiets naar Rome om de paus hun grieven te overhandigen. Tijdens de Wereldjongerendagen in Portugal in augustus 2023 ontmoette de paus dertien slachtoffers. In november vorig jaar ontving de paus een vrij grote groep misbruikslachtoffers uit het Franse bisdom Nantes. Aan medejezuïeten vertelde paus Franciscus dat hij in Rome maandelijks slachtoffers ontvangt en dat hun verhalen hem diep raken.
Wordt het pausbezoek even memorabel als in 1985 met Johannes Paulus II?
Deze pausreis van Franciscus wordt iets helemaal anders dan het massa-event dat het bezoek van Johannes Paulus II in 1985 was. De positie van de Kerk in ons land is de voorbije veertig jaar ook erg veranderd. Niettemin toont de stormloop op de individuele tickets voor de mis op zondag aan dat de Kerk nog steeds mensen kan mobiliseren.
Hoeveel kost een pausreis?
Dat is uiteraard afhankelijk van de afstand, de duur van de reis en het programma. Volgens Le Soir en TF1 kostte de reis van Franciscus van vorig jaar naar Marseille 2,5 miljoen euro. In deze prijs is de beveiliging, de ordediensten tijdens de massabijeenkomsten en de huur van een stadion verrekend. Ter vergelijking: de kostprijs van een bezoek van een Amerikaanse president wordt op een veelvoud geschat, aangezien er een heel gevolg van veiligheidspersoneel en medewerkers meekomt.
Wie betaalt het pausbezoek?
De federale regering draagt de kosten voor de ontvangst en beveiliging van de paus als staatshoofd. Dat doet ze voor alle staatshoofden die langskomen. De universiteiten KU Leuven en UCLouvain bekostigen het bezoek aan hun campussen naar aanleiding van hun 600-jarig bestaan. De rest van de evenementen, dus ook de organisatie van de mis in het Koning Boudewijnstadion, moet de Kerk zelf bekostigen. Daartoe deed aartsbisschop Luc Terlinden een oproep aan het kerkvolk om te steunen. De deelname aan de eucharistieviering is gratis.
Hoe en met wie reist de paus?
Het Vaticaan heeft geen eigen vliegtuig. Voor de pausreizen chartert men een groot toestel van de Italiaanse luchtvaartmaatschappij ITA Airways. Voor de terugvlucht gebruikt men vaak een toestel van de nationale maatschappij van het gastland. De paus is vergezeld van zijn persoonlijke staf, meerdere hoge curiefunctionarissen en de pauselijke woordvoerder. Er reizen ook tientallen Italiaanse en buitenlandse journalisten mee. Sinds Johannes Paulus II legden de pausen tijdens de terugreis een verklaring af voor de meegereisde pers, maar onder Franciscus mogen ook vragen worden gesteld.
Waar logeert de paus?
De paus zelf logeert in de nuntiatuur (de ambassade van de Heilige Stoel). Pausen logeren nooit in een hotel. In Rome woont de paus tegenwoordig in de Casa Santa Marta, het Vaticaanse gastenverblijf.
Lees ook
Hoe is het gesteld met de gezondheid van paus Franciscus?
De paus is 87 jaar en heeft de afgelopen jaren met talrijke gezondheidsproblemen te maken gehad. Zijn gezondheid wordt door artsen — en de media — met argusogen gevolgd. Zo weten we dat hij begin juli naar een optometrist in het centrum van Rome ging om de glazen van zijn bril aan te passen, omdat zijn zicht achteruit gaat — hij werd eerder al geopereerd aan cataract. In juli 2021 en juni 2023 verbleef hij in het ziekenhuis en werd hij geopereerd aan de darmen. In november 2023 werd hij behandeld voor een zware bronchitis. Sinds begin 2022 verplaatst hij zich in een rolstoel wegens problemen met zijn knie. Sinds zijn jeugd mist hij een stukje van zijn longen door een operatie, wat maakt dat hij niet zingt (door te weinig longinhoud). Ondanks alles lijkt de paus zijn langste reis ooit – naar Indonesië en drie andere landen in het verre Azië – van de voorbije weken goed te hebben doorstaan.
Brengt de paus een eigen arts mee?
De gezondheid van paus Franciscus wordt dagelijks, of hij nu in het Vaticaan is of de wereld rondreist, opgevolgd door zijn persoonlijke verpleger. Dat is Massimiliano Strappetti, en hij volgt de paus overal. Hij werd op 4 augustus 2022 benoemd en was eerder verpleger op de intensive care-afdeling van het Gemelliziekenhuis in Rome, waar zich een suite voor de paus bevindt. Strappetti was verpleger van zowel Johannes Paulus II als Benedictus XVI. Naast een verpleger heeft de paus ook een lijfarts, die niet altijd aanwezig is. Roberto Bernabei vervult die rol sinds 24 februari 2021. Hij is een chirurg uit Firenze die gespecialiseerd is in geriatrie. Hij is professor aan de Università Cattolica del Sacro Cuore in Rome, waar het Gemelliziekenhuis bij hoort.
Welke (andere) pausen bezochten ooit ons land?
Paus Leo IX (1002-1054), geboren als Bruno van Egisheim en Dagsburg, bezocht als eerste paus de Nederlanden. Hij wijdde de kerk in Voerendaal, nu in Nederlands-Limburg. Leo IX was de enige tot paus Johannes Paulus II in 1985 België, Luxemburg en Nederland bezocht. In 1995 kwam hij terug naar België om pater Damiaan zalig te verklaren. Benedictus XVI bracht nooit een officieel bezoek als paus aan België.
Welke landen bezocht paus Franciscus?
Paus Franciscus maakte al 43 buitenlandse reizen. Het valt op dat hij relatief weinig in Europa reist en als hij dat doet, is het steeds voor één of twee dagen. Anders dan zijn twee voorgangers bezocht de Argentijnse paus sinds zijn verkiezing nog nooit zijn geboorteland. Johannes Paulus II reisde liefst negen keer naar Polen, Benedictus XVI drie keer naar Duitsland.
Lees ook
Gaan pausen veel op reis?
Ook vroeger gingen pausen op reis. Stephanus II (752–757) was de eerste die West-Europa bezocht (om Pepijn de Korte te kronen). Maar sinds de val van de Pauselijke Staten in 1870 en tot Johannes XXIII in 1962 verlieten de pausen Rome niet. Paus Johannes Paulus II (1978-2005) ondernam meer buitenlandse pastorale reizen (104) dan al zijn voorgangers samen. Hij is de persoon die door het grootste aantal mensen in het echt werd gezien. Paus Paulus VI (1963-1978), Benedictus XVI (2005-2013) en Franciscus (sinds 2013) reisden ook over de hele wereld.
De hoeveelste paus is Franciscus?
De 266ste, maar het pauselijk jaarboek Annuario Pontificio hanteert geen nummering, omdat historici nog voortdurend correcties maken. Er waren tegenpausen, ongeldig verkozen pausen, pausen die drie keer het ambt bekleedden en veel onduidelijkheden over de bisschoppen van Rome tijdens de eerste drie eeuwen. Franciscus is de eerste paus die lid is van de Sociëteit van Jezus (jezuïeten), de eerste uit (Zuid-)Amerika en het zuidelijk halfrond, en de eerste geboren of getogen buiten Europa sinds de 8e-eeuwse Syrische paus Gregorius III.
Wat is de functie van een paus?
De paus combineert drie belangrijke functies. Allereerst is hij bisschop van Rome en opvolger van de apostel Petrus, die volgens de traditie de eerste bisschop van Rome was. Daarmee is hij ook de universele herder van de wereldwijde katholieke Kerk en hoofd van de Heilige Stoel, het centrale bestuur van de Kerk. Hij is ook staatshoofd van Vaticaanstad, een onafhankelijke en soevereine staat.
Hoeveel verdient de paus?
De paus ontvangt geen salaris. Het Vaticaan betaalt alles voor hem en haalt inkomsten uit beleggingen, onroerend goed en de verkoop van postzegels en toegangskaartjes van de musea. De paus krijgt jaarlijks ook vele giften uit de hele wereld.
Wat betekent het woord ‘paus’?
De benaming paus is afkomstig van het Oudgriekse πάππας, pappas, later gelatiniseerd tot papa, wat ‘vader’ betekent. Aanvankelijk werd het woord gebruikt voor alle bisschoppen, maar vanaf de vroege middeleeuwen is het voorbehouden voor de bisschop van Rome. Rond de tiende eeuw ontstonden daaruit in de diverse Europese talen eigen woorden (pope, papst, pave…). In het Middelnederlands was dat aanvankelijk paues of paves. In de evolutie van het Nederlands groeide daaruit rond 1500 het woord paus.
Hoe wordt een paus gekozen?
Een paus wordt gekozen door het college van de kardinalen in een besloten bijeenkomst die men conclaaf noemt (van cum clave, ‘met sleutel’). Ze starten daarmee binnen de twintig dagen na het overlijden of aftreden van de vorige paus. Tijdens de bijeenkomst mogen zij geen contact met de buitenwereld hebben. Tot 1059 werd een paus gekozen door de geestelijke stand van de stad Rome. De regels werden in de loop der eeuwen aangepast. Paulus VI bepaalde in 1975 dat kardinalen ouder dan tachtig niet meer mogen meedoen. Sinds 1800 vonden alle conclaven plaats in Vaticaanstad, meer bepaald in de Sixtijnse kapel. Sinds 2005 logeren de stemgerechtigde kardinalen tijdens het conclaaf in het Casa Santa Marta in het Vaticaan. In de moderne tijd duurt een conclaaf twee tot drie dagen, maar het langste uit de geschiedenis nam 829 dagen in beslag, in 1314-1316.
Is een paus onfeilbaar?
De pauselijke onfeilbaarheid (Latijn: Infallibilitas) geldt in het katholieke leer wanneer de paus ex cathedra spreekt, wat zeggen wil een uitspraak doet omkleed met het hoogste leergezag . Het dogma werd in 1870 geformuleerd en bevestigd tijdens het eerste Vaticaans concilie. Het betekent niet dat de paus zich nooit kan vergissen. Maar één keer heeft een paus zich daar openlijk op beroepen: paus Pius XII in 1950, bij de afkondiging van het dogma van Maria-Tenhemelopneming.
Hoeveel katholieken zijn er wereldwijd?
In 2020 waren 1,34 miljard mensen of ongeveer 17,7% van de wereldbevolking rooms-katholiek gedoopt. De katholieke Kerk groeit nog steeds, vooral in Azië en Afrika. Meer dan de helft van de katholieken woont in Noord-en Zuid-Amerika. Nagenoeg de helft van alle christenen in de wereld behoren tot de katholieke Kerk, die ook de Oosters-katholieke Kerken omvat.
Heb je ook een vraag over het pausbezoek? Mail ze ons via contact@otheo.be
