Hoe samen een boek lezen mensen verenigt

Lezen, een eenzame gebeurtenis? De Antwerpse Silvie Moors zet boeken in om mensen samen te brengen. Met haar organisatie DeDagen trekt ze eropuit met literatuur als bindmiddel. Dat gaat zo.

Silvie Moors • Ik kies een tekst uit de wereldliteratuur. Van poëzie tot romanfragment, recent of een klassieker - alles kan. Iedereen krijgt de tekst voor zich. Ik lees die voor en daarna babbelen we erover.

Alles kan gezegd worden.

Wat de tekst oproept of met je doet, hoe hij je misschien confronteert met je eigen leven.

Tegelijk leesgroep en praatgroep dus?

Silvie Moors • Het is zeker geen leesgroep in de klassieke zin. We doen niet aan tekstanalyse - al gaan we niets uit de weg - en ik benadruk dat er geen absolute waarheden zijn om een tekst te begrijpen.

Er is geen voorkennis nodig, niets moét, maar net daardoor komen de tongen sneller los.

De mensen zien elkaar ook week na week terug, waardoor het vertrouwen in elkaar groeit. Dat geeft extra kracht.

Je werkt meestal met kwetsbare groepen: mensen die het niet breed hebben, psychiatrische patiënten…

Silvie Moors • Voorlopig werken we vooral in grote steden, waar we op een aantal laagdrempelige plekken elke week samenkomen. Socio-culturele centra als ’t Werkhuys in Borgerhout of de CoStA in Antwerpen, een aantal psychiatrische ziekenhuizen, of de Hoofdstedelijke Bibliotheek Muntpunt in Brussel.

Wie komt er naar zulke leesbijeenkomsten?

Silvie Moors • Dat is heel divers. Jong en oud door elkaar, mensen met een psychische of sociale kwetsbaarheid, maar ook geïnteresseerde gepensioneerden.

Mensen komen ook vaak vanuit eenzaamheid, uit nood aan verbondenheid.

In een psychiatrisch ziekenhuis in Zoersel hebben we bijvoorbeeld met patiënten gewerkt, maar daarna ook met alle leidinggevenden. 

Samen lezen als teambuilding?

Silvie Moors • Ja, of als vriendenactiviteit. Onlangs trakteerde een vrouw die 40 werd haar vrienden op zo’n leesavond. Samen met haar koos ik passende teksten, die gingen over de thema’s die in de vriendenkring spelen: levenskeuzes, scheiding, burn-outs, ambitie, enz. Het werd een heel bijzondere avond, waarop er dingen werden gezegd die anders wellicht onuitgesproken zouden blijven.

Hoe kies je de teksten eigenlijk?

Silvie Moors • Mijn basisprincipe is dat alles overal kan worden gelezen. De hele wereldliteratuur komt in aanmerking, kwaliteit staat voorop. We lezen van Kafka tot Murakami en alles daartussen. We gaan heel breed en ik probeer de mensen zo weinig mogelijk te sturen. Ik modereer, maar geef nooit antwoorden - gesteld dat er al eenduidige antwoorden zijn. Als er iets niet duidelijk is, of moeilijk, helpt iedereen elkaar met zoeken of puzzelen.

‘Te moeilijk’ bestaat dus niet?

Silvie Moors • Nee!

Het ergste wat je kan doen, is mensen onderschatten.

Onlangs lazen we een fragment uit De Correcties van Jonathan Franzen en hedendaagse Russische poëzie. Niet simpel, maar je zou versteld staan van de rijke inzichten. Of wat sommige teksten bij mensen oproepen, wat ze erbij voelen. Op zo’n moment besef ik wat een voorrecht het is om dit te mogen doen. Ik heb literatuur gestudeerd, maar toen heeft niemand me ooit gevraagd: wat voél je bij die tekst?

Je organiseerde ook al verscheidene leesweekends, ‘requiem-avonden’ en themareeksen, onder andere rond de Bijbel.

Silvie Moors • We proberen ook om mensen mee te nemen naar verdiepende reeksen. Zo is de Nederlandse schrijver Guus Kuijer twee avonden komen voorlezen. In zijn werk speelt religie een grote rol - Het boek van alle dingen bijvoorbeeld, en natuurlijk De Bijbel voor ongelovigen. Vooraf, ter voorbereiding, organiseerden we een reeks van vijf avonden samen met een theologe. Zo combineerde ik fragmenten uit Kuijers Bijbel voor ongelovigen met de echte Bijbel. Dat leidde tot bijzondere discussies, over hoe mensen zijn opgevoed en welke rol het geloof daarin speelde.

Wanneer heb je zulke gesprekken nog?

Dat gevoel heb ik heel vaak: wat voor een boeiend gesprek hebben we hier, met vreemde mensen, maar over essentiële dingen in het leven.

Meer weten?

• Bezoek de website van De Dagen voor een overzicht van alle activiteiten.
• Maak kennis met The Reader Organisation van Jane Davis, die het voorbeeld gaf.