Psalmen in popsongs ~ Coolio en het donkere dal van psalm 23

Ontdek andere bijdragen uit de reeks ‘Psalmen in popsongs’.

#3 Coolio

De Amerikaanse rapper Artis Ivey, alias Coolio, scoorde zijn grootste hit met Gangsta’s Paradise. Het nummer werd gelanceerd als soundtrack van de film Dangerous Minds (1995), waarin Michelle Pfeiffer de hoofdrol speelt in een waargebeurd verhaal over een lerares in een achtergestelde buurt in California. In de Vlaamse Ultratop 50 stond de gangsterrap 4 weken op nummer 1.

Het begin van de allereerste zin is geleend uit psalm 23. Onder de clip bekijken we of de rap ook nog andere karaktertrekken heeft van deze psalm.

Psalm 23 in Gangsta’s Paradise

Psalm 23 is een icoon van de westerse cultuur. Ik kan zo 3 films opnoemen waarin de psalm wordt geciteerd. In Dead Man Walking citeert zuster Helen Prejean (Susan Sarandon) de psalm terwijl een terdoodveroordeelde naar de kamer stapt waar hij geëxecuteerd zal worden. In Titanic wordt de psalm gebeden terwijl het schip ondergaat. En dan is er dus nog Dangerous Minds waarin de soundtrack de psalm oproept.

Zeker protestanten – doorgaans veel Bijbelvaster dan katholieken – hebben aan een half vers uit deze psalm genoeg om hem helemaal op te zeggen.

• As I walk through the valley of the shadow of death …

Deze eerste regel van Gangsta's Paradise komt zo weggelopen uit Psalm 23, vers 4:

• Al gaat mijn weg door een donker dal...

Coolio vervolgt echter op een heel andere manier. Vergelijk:

• As I walk through the valley of the shadow of death,
  I take a look at my life and realize there's nothing left
  Terwijl ik door het dal van de schaduw des doods loop, bekijk ik mijn leven en besef dat er niets van over is.
• Al gaat mijn weg door een donker dal,
  ik vrees geen gevaar, want u bent bij mij,
  uw stok en uw staf, zij geven mij moed.

Het is niet moeilijk om in de versie van Coolio wanhoop en fatalisme te lezen, terwijl de psalm net een diep vertrouwen uitspreekt, met als reden: U bent bij mij.

Toch denk ik niet dat Coolio de psalm alleen maar gebruikte om de aandacht te wekken, laat staan om er de spot mee te drijven. Door het contrast met de psalm komt de aanklacht van Coolio des te meer uit de verf. Zijn ervaring staat haaks op het eerste vers van psalm 23:

• De HEER is mijn herder,
  het ontbreekt mij aan niets. 

In dat vers zien we koning David, traditioneel gezien als de auteur van de psalmen, als herdersjongen. Zoals hij voor zijn schapen zorgt, zo zorgt God voor hem, weet hij.

• Hij laat mij rusten in groene weiden en voert mij naar vredig water,
  hij geeft mij nieuwe kracht en leidt mij langs veilige paden
  tot eer van zijn naam.

In Coolio’s ervaring ontbreekt het daarentegen aan alles. Hij heeft helemaal niet het gevoel dat God bij hem is en voor hem zorgt. Wie Dangerous Minds gezien heeft, weet precies wat hij bedoelt: een cocktail van kansarmoede, discriminatie, racisme, werkloosheid, drugs en criminaliteit. Totale uitzichtloosheid.

Van aanklacht tot bevrijding

Welnu, aanklachten zijn de psalmen helemaal niet vreemd, wel integendeel. Wat Coolio doet met psalm 23 zet de boodschap ervan net op scherp.

Kan je vertrouwen als je situatie zo fundamenteel verschilt van die van David? Of is dan net verzet geboden?

Al gaat mijn weg door een donker dal… Nee, bij Coolio is dat donker dal geen inbeelding, maar de schrijnende dagelijkse werkelijkheid.

Wie zijn de echte gangsters uit de titel Gangsta’s Paradise? Misschien niet zozeer die minderjarige boefjes, als wel de grote spelers die ongelijkheid creëren en in stand houden?

• Been spendin' most their lives livin' in the gangsta's paradise

In de laatste zin zit dan toch een opening naar bevrijding, die ook de Bijbelse psalmen typeert. Er is een manier om de spiraal van geweld stop te zetten. Als we elkaar ontdekken als gelijken, jij en ik.

• Tell me why are we so blind to see
  That the ones we hurt are you and me?
  Zeg me: waarom zijn we te blind om te zien dat we enkel elkaar pijn doen?