Burgerinitiatief zet mensen in armoedesituaties in de bloemen

Op Wereldarmoededag brengen verschillende organisaties de noodzaak van verzet tegen armoede onder de aandacht. Maar een initiatief waarbij mensen met armoede-ervaring ook echt waardering mogen ontvangen, ontbrak nog volgens Caro Bridts, Rebecca Van Den Steen en Lieven De Pril. De drie auteurs en kameraden verspreiden vandaag een krachtkaart die mensen in armoede een pluim geeft voor hun talenten en kracht.

Je doet het zo goed!

‘Die kracht en talenten blijven helaas vaak onderbelicht’, zegt Lieven. ‘Mensen in armoedesituaties worden meestal in het hoekje van hulpvrager, afhankelijke persoon of zelfs profiteur van het systeem gezet. En dat klopt totaal niet met de realiteit. Deze mensen zijn ongelooflijk creatief, weten veel humor aan de dag te leggen in hun overlevingsvaardigheid, en zijn vaak heel solidair met anderen die het niet zo gemakkelijk hebben of mensen in hun omgeving die zorg verlangen.’

Waar Lieven vooral als ondersteuner op mensen in armoedesituaties betrokken is, hebben Caro en Rebecca aan den lijve ondervonden hoe stigmatiserend armoede werkt. ‘De meeste mensen zien niet hoeveel moed er nodig is om vol te houden ondanks de vele drempels in hulpverlening en de dagelijkse strijd en stress,’ vertelt Rebecca. ‘Een welgemeend kaartje van waardering zou me destijds veel deugd hebben gedaan.’ 

‘Eigenlijk is het elke dag 17 oktober’, vult Caro aan. ‘Met de krachtkaart willen we de inspanningen die mensen in armoede dagelijks moeten ondernemen om te overleven in de schijnwerpers zetten. Een van onze medestrijders heeft de kaart ontworpen. Toch voelt het ook dubbel aan: het is jammer dat deze kaart nodig is.’

Bewustwording

De krachtkaart wil niet alleen een individuele bemoediging voor mensen zijn, maar ook aanzetten tot ruimere bewustwording. Doel is om de kaart naar de toekomst toe niet alleen te verspreiden via Welzijnsschakels, maar bekend te maken bij zoveel mogelijk professionele diensten die met mensen in armoede-ervaring in contact komen. ‘We willen hen op een andere manier naar cliënten of zorgvragers laten kijken en tot nadenken stemmen’, oppert Lieven. ‘Veel hulpverleners werken nog probleem-gefocust, maar wij geloven in kracht-gefocust werken. Een waarderende blik en oog voor talenten werken helend voor mensen die meestal het geloof in zichzelf kwijt zijn’.

De psychologische impact van armoede wordt inderdaad nog vaak onderschat. ‘Mensen denken dat armoede vooral over materiële tekorten gaat en dat er verder geen impact is als die financiële problemen worden opgelost,’ zegt Rebecca. ‘Jammer genoeg blijft de psychologische impact je vaak nog heel lang achtervolgen. Ik noem het zelf blauwe plekken aan de binnenkant. Je kan ze niet zien, maar ze doen verdomd veel pijn. Voor mij uitte zich dat vooral in een negatief zelfbeeld en de ervaring van uitsluiting’.  

‘We weten dat deze 17de oktober niet de laatste zal zijn waarop we tegen armoede moeten strijden’, vertelt Caro. ‘Integendeel, de samenleving vraagt al maar meer en de kloof tussen mensen die het goed hebben en mensen in armoede wordt almaar groter. Het is dus van het allergrootste belang dat zoveel mogelijk mensen en organisaties meestrijden. Wij hebben geen eigen agenda, maar hopen wel op een gezamenlijke agenda, die in het belang staat van het kind dat nu in armoede opgroeit.’

De Kansendans

De krachtkaart staat niet op zichzelf. Het is een initiatief dat verbonden is met ‘De Kansendans’, een boek dat Rebecca, Caro en Lieven samen schreven en begin oktober in een vierde herwerking verscheen. Het boek geeft een inkijk in het leven van de drie auteurs wiens persoonlijke verhalen kruisen en reikt mensen via die weg ook vorming aan over armoedebestrijding. Rebecca is de nieuwste meeschrijfster: ‘Het is confronterend om te weten dat meerdere mensen mijn leven nu gaan kennen, maar ik denk dat mijn verhaal over nieuwe armoede een mooie aanvulling is op het verhaal van Caro die in generatiearmoede opgroeide. Tijdens vormingen krijg ik alvast positieve feedback; het helpt mensen om armoede een stukje beter te begrijpen.’

Wat Rebecca hoopt dat mensen meenemen na het lezen van het boek? ‘Dat mensen beseffen dat armoede geen keuze of kwestie van profiteren of lui zijn is. Je hoort vaak zeggen: Als ze het echt willen, geraken ze er wel uit. Maar ik weet uit ervaring dat je de juiste mensen moet tegenkomen of geluk moet hebben. Daarnaast zijn er ook structurele drempels waar men echt dringend werk van moet maken. De titel van het boek verwijst daarnaar. Het is een woordspeling op de stoelendans. In onze samenleving worden er steeds meer kansen weggenomen, zoals de stoelen bij een stoelendans. En dat vooral voor de meest kwetsbare mensen.’

‘Ons boek is bewust in klare taal geschreven,’ benadrukt Lieven. ‘We willen iedereen bereiken: de mensen die zelf in armoede verkeren, hulpverleners, beleidsmakers, vrijwilligers, de man en vrouw in de straat,… Alleen samen kunnen we de dans ontspringen.’

Burgers met een missie

Hoewel Welzijnsschakels deze initiatieven ten volle steunt, beklemtoont Lieven dat ze eigenlijk uitgaan van drie burgers. ‘Dat is voor ons belangrijk. We geloven immers heel sterk in de kracht van burgerinitiatieven. Elke burger beschikt over de mogelijkheid om te strijden tegen armoede’. Rebecca beaamt dat: ‘Mijn manier om mijn woede om te zetten in een positieve strijd is het geven van vormingen over armoede. Ik wil oogkleppen doen afvallen, zodat er hopelijk ooit met een andere bril naar armoede wordt gekeken.’  

Wie er zelf aan wil bijdragen dat er voor iedereen een stoel is in de kansendans, kan misschien beginnen met het reserveren van een eigen stoel voor de theatervoorstelling die met het boek verbonden is. ‘De voorstelling grijpt mij telkens opnieuw aan,’ zegt Lieven. ‘Zeker wanneer mensen met een armoede-ervaring vanop de eerste rijen in interactie gaan met actrice Stefanie Moens. Op dit moment wordt de voorstelling geboekt door OCMW’s, scholen, verenigingen, Pleegzorg,… en we hopen dat dat nog mag uitdeinen.’ 

Caro is actrice Stefanie ook enorm dankbaar: ‘Na mijn verhaal eerst zelf 15 jaar met mensen te hebben gedeeld, was het heel belangrijk voor mij dat ik het kon doorgeven aan iemand waar ik op vertrouw. Stefanie werd die persoon; ze gaat er met veel respect en genegenheid mee om. Soms zie ik echt mezelf staan wanneer ze me vertolkt.’

Of er een tip is die Rebecca zou willen meegeven aan vrijwilligers die zich willen inzetten voor mensen in armoede? ‘Luister naar het hele verhaal van de persoon. Het is zo belangrijk om altijd te kijken naar wat er achter de situatie schuilt, wat maakt dat mensen bijvoorbeeld op een bepaalde manier reageren. Gedrag in een bepaalde situatie vangt niet altijd iemands persoonlijkheid. Ontdek de persoon die voor je staat, in al zijn of haar pijn én kracht.’