Biechten, zo had je het nog nooit bekeken

Op school leren we het al van kleins af aan: fouten maken is verkeerd. De beste van de klas is de leerling die de minste fouten maakt. Creatieve geesten als Ken Robinson waarschuwen voor het afstompende effect van het onderwijs van de rode balpen. De angst om te falen, doodt onze creativiteit, zegt hij. Perfectionisme staat vernieuwing in de weg.

God schept een nieuw begin

God is geen perfectionist. Integendeel, hij is de creatieveling van de klas. Niet voor niets wordt hij Schepper genoemd. In Wat is het nut van wachten?, het 1ste artikel in deze reeks Kleine catechese van de advent, gebruikten we al de afbeelding van Michelangelo in de Sixtijnse kapel.

Valt het je op hoe lui Adam erbij ligt in dit fresco? De gemiddelde man of vrouw met een burn-out of na een televisiemarathon. Zie je hoe gezwind God op hem afkomt? God is hier geen knutselaar - hij heeft Adam niet geboetseerd of gemaakt. Maar zijn liefdeskracht werkt scheppend. Adam komt pas echt tot leven als God hem aanraakt.

Een sacrament is een ritueel door hetwelk God jou aanraakt. Hij doet dat heel bijzonder in het sacrament van de biecht, tegenwoordig minder beladen het sacrament van de verzoening genoemd.

Hoezeer heeft de wereld nood aan verzoening! Vanuit die overtuiging lanceerde paus Franciscus het Jubeljaar van de Barmhartigheid, dat start op 8 december.

De oorsprong van jubeljaren vinden we in het Oude Testament. Om de 50 jaar werden ze gevierd. Schulden werden dan kwijtgescholden, ruzies bijgelegd en slaven weer in vrijheid gesteld. Het waren concrete en radicale pogingen om onrecht ongedaan te maken en de samenleving voor te bereiden op de komst van de Messias. Die zou dan het herstel meebrengen van een samenleving gebaseerd op de goddelijke sjalom of barmhartigheid.

Ontdek ons dossier over het Jubeljaar van de Barmhartigheid.

De biecht die paus Franciscus’ leven veranderde

Het door de paus gelanceerde Jubeljaar van de Barmhartigheid echoot de Bijbelse geschiedenis van verlangen naar herstel. De paus hamerde al in uiteenlopende contexten op de noodzaak aan meer barmhartigheid, bijvoorbeeld in het kader van de klimaatproblematiek en van de christelijke visie op gezinsvormen buiten het kerkelijke huwelijk.

Maar dat herstel van sjalom kan je niet los zien van het herstel van onze verbondenheid met God, die ons leert om barmhartig naar de wereld te kijken. Ondanks alle zorgen over wat fout gaat in de wereld, schenkt een barmhartige blik vooral vreugde. Want:

Barmhartigheid is de enige manier om het kwaad te overwinnen. Rechtvaardigheid is nodig, heel erg zelfs, maar is niet voldoende. Rechtvaardigheid en barmhartigheid behoren samen te gaan. Paus Franciscus

Deze zinnen schrijft paus Franciscus in zijn brief aan jongeren ter gelegenheid van de Wereldjongerendagen 2016 in Krakau. Hij beschrijft daarin ook een biechtgesprek dat zijn leven veranderde: Toen ik 17 jaar was, stond ik eens op het punt met vrienden uit te gaan. Ik besloot eerst nog even een kerk binnen te gaan. De priester boezemde me vertrouwen in en ik voelde het verlangen mijn hart te openen in de biecht. Die ontmoeting veranderde mijn leven. Als we ons hart nederig en transparant openen, kunnen we de barmhartigheid van God heel concreet overwegen, ontdekte ik.

Ik wist zeker dat God, in de persoon van die priester, al op me wachtte nog vóór ik de beslissing had genomen die kerk binnen te gaan. Paus Franciscus

Hij gaat verder: Het is zoiets moois om de barmhartige omhelzing van de Vader in het sacrament van verzoening te ervaren, te ontdekken dat de biechtstoel een plaats van barmhartigheid is, en onszelf te laten raken door de barmhartige liefde van de Heer die ons altijd vergeeft.

Biecht anno 2015: verzoeningsviering met jongeren

Voor de rationele mensen die wij zijn is het niet vanzelfsprekend om in de helende kracht van een sacrament te geloven. En al zeker niet in dat van de biecht. Het verzoeningsgesprek is bij uitstek een daad van geloof, omdat het een daad is van overgave. Je stelt je kwetsbaar op door in het bijzijn van een priester je hart open te leggen, vertrouwend op de goedheid van God.

Als jongeren het hebben over de meest indrukwekkende ervaring tijdens de Wereldjongerendagen, dan komt niet zelden de verzoeningsviering ter sprake. Velen noemen het persoonlijk gesprek dat ze tijdens zo’n viering met een priester hebben, een diepgaande ervaring die hen vernieuwt en sterkt. Het lijkt erop dat deze nieuwe vorm, ingebed in een stemmige viering op een sterk moment, aansluiting vindt bij onze tijd.

Heb je ooit de blik van eeuwigdurende liefde op je gevoeld, een blik die voorbij onze zonden, beperkingen en falen kijkt, en vertrouwen in je blijft houden en je leven met hoop blijft beschouwen? Paus Franciscus

Kunnen wij de biecht (her)ontdekken als een sacrament dat ons bevrijdt van alles wat ons bedrukt en afzondert van Gods barmhartigheid? Lees het artikel Biechten, hoe doe je dat?

Johannes De Doper: wegwijzer naar Jezus

In de lijn van de voorgaande profeten kondigt Johannes De Doper de komst aan van de Messias, die hij als eerste herkent in Jezus. Johannes roept op tot inkeer en gebruikt scherpe taal. Bij het doopsel van bekering horen ook vruchten van bekering. Aan schone schijn heeft hij lak. Daden wil hij zien.

Biechten is dus geen praktijk die je fluitend door het leven doet gaan, omdat God toch altijd alles vergeeft. Voor zo’n houding heeft Johannes 1 woord: Addergebroed! (Lucas 3, 7)

Johannes De Doper wijst de weg naar Jezus. Hij moet groter worden en ik kleiner, zegt hij. Dat is ook wat het sacrament van de verzoening met ons doet: we maken ons ego kleiner, worden transparanter, zodat mensen door ons heen Christus kunnen ontmoeten. Christenen zijn geroepen om wegwijzers te zijn naar Jezus, net als Johannes De Doper. Maar durven we gehoor geven aan de stem van wie roept in de woestijn van ons leven?

De 2de zondag van de advent in de liturgie

• In de kerk wordt nu ook de 2de kaars van de adventskrans aangestoken. Het Licht van de wereld komt naderbij.
• In veel kerken weerklinkt het lied uit de bundel Zingt Jubilate: Als God ons thuisbrengt uit onze ballingschap. Beluister het lied in de video.

• In sommige parochiekerken wordt een viering gehouden met mogelijkheid tot een persoonlijk verzoeningsgesprek. Op bedevaartplekken, in kloosters en abdijen heb je meer kans om zo’n viering mee te maken. Je kunt ook los van een viering aan je pastoor een biechtgesprek vragen.
• Een model voor een verzoeningsviering bij de aanvang van het Jubeljaar van Barmhartigheid vind je op de organisatiepagina van ICLZ.

Ontdek meer verdiepende artikels, video's en blogs op de themapagina over de advent.