Robertskruid: het zwarte (roze) schaap van de geraniumfamilie

Robertskruid is een spontane gast in veel tuinen. Echt welkom is hij meestal niet. In tegenstelling tot de vele gekweekte varianten van de geranium.

Sim D'Hertefelt

Net als perzikkruid, wordt robertskruid (Geranium robertianum) door veel tuiniers zonder nadenken gewied. Hij behoort nochtans tot dezelfde familie als de meest populaire tuinplant in Vlaanderen: de geranium of ooievaarsbek. Misschien is het tijd om wat verzoening te brengen in de familie. ;-)

Even voor de duidelijkheid: de populaire bloembakkenplant die in de volksmond geranium wordt genoemd, is in feite geen geranium, maar een pelargonium. Een andere familie dus.

Terug naar de echte geranium. Omwille van zijn populariteit zijn van deze vaste tuinplant en zijn ondersoorten honderden varianten gecultiveerd. Keuze te over in het tuincentrum.

Het robertskruid zal je daar doorgaans niet vinden. Dat is in Vlaanderen en Nederland een algemeen verspreid inheems plantje. Je komt het tegen op open plekken in het bos, langs bosranden en wegkanten, zelfs op muurtjes en dus ook in veel tuinen. Hij voelt zich thuis op droge grond waar nog wat ruimte en licht over is en dat is in de meeste van onze tuinen het geval.

Robertskruid kan je gemakkelijk herkennen:

De ingesneden, geveerde blaadjes vormen globaal een driehoek die opnieuw bestaat uit driehoeken.
De vele kleine bloempjes hebben vijf bloembladen en zijn meestal fel roze, uitzonderlijk ook eens wit. De bloeitijd is lang, van mei tot september, soms zelfs tot november.
De stengels en ook de bladeren hebben vaak een rode schijn, vooral op arme zandgrond en naar het einde van het seizoen toe.
Na de bloei verschijnen snavelvormige vruchten. Vandaar de Nederlandse soortnaam ooievaarsbek. Wanneer zo’n vruchtje verdroogt, springt de snavel met kracht open waardoor de zaadjes tot wel 6 meter ver geprojecteerd worden. Ingenieuze manier om zich voort te planten, niet?
Tot slot is er de onmiskenbare geur. Volgens sommigen doet die denken aan Chinese inkt, volgens anderen aan verbrande rubber en zelfs diesel. Ik hou het liever op kruidig. ;-) Hoe we iets benoemen, bepaalt mee onze houding, niet? De Engelsen noemen hem oneerbiedig Stinking Bob. Ook in het Nederlands hoor je hier en daar stinkende ooievaarsbek. Terwijl die geur nog van pas kan komen. Lees vooral verder.

Bloem en blad herkennen van robertskruid - Geranium robertianum © CC nz_willowherb via Flickr

Betekenis

Hoe het robertskruid aan zijn naam gekomen is, daarover zijn de bronnen het oneens.

Sommigen denken aan een verbastering van de oude naam Herba rubea of Herba ruberta, wat rood kruid betekent, verwijzend naar de rode schijn van stengels en bladeren.
Etymologische woordenboeken houden het op Robert de Toulon, een Franse botanicus.
Flora van Nederland denkt aan de 17de-eeuwse Robert of Ruprecht, aartsbisschop van Salzburg, die het kruid als geneesmiddel aanbeval tegen oogontstekingen, huiduitslag, dauwworm en mondontstekingen.
De Nederlandse Tini Brugge, biologe en auteur over de link tussen planten en spiritualiteit, houdt het op een andere Robert, de heilige Robert van Molesme (ook Robertus van Cîteaux genoemd) stichter van de Abdij van Cîteaux en de kloosterorde van de cisterciënzers. Ook deze heilige abt zou al op de geneeskracht van het robertskruid gewezen hebben.

Vast staat dat het robertskruid al eeuwenlang geneeskracht wordt toegeschreven en daarvoor gekweekt werd in kloostertuinen, onder andere door de heilige mystica, genezeres en plantkundige uit de 12de eeuw Hildegard von Bingen.

Robertskruid - Geranium robertianum © CC Biodiversity Heritage Library

Gebruik

Opgelet: niets op deze pagina is bedoeld als of mag gebruikt worden als vervanging van een professionele medische diagnose, advies of behandeling. Raadpleeg voor elke aandoening uw arts of een andere bevoegde zorgverlener. Negeer nooit medisch advies en stel nooit uit om ernaar te vragen omwille van iets dat u op deze pagina leest.

Er is een fascinerend lange lijst van kwalen waarvoor het robertskruid in de loop van de geschiedenis als geneesmiddel is gebruikt: diarree, leverkwalen, melancholie, mondontstekingen, nierstenen, oogontstekingen, wondheling, huiduitslag, diabetes, cholesterol, blaasontstekingen, chronische vermoeidheid, tot kanker toe.

Het is niet altijd duidelijk hoe betrouwbaar de berichten erover zijn. Vast staat in ieder geval zijn samentrekkende, bloedstelpende, ontsmettende en antioxidante werking. Toch wordt het kruid wordt nog weinig gebruikt in de moderne kruidengeneeskunde.

Deze onschuldige recepten kom je regelmatig tegen:

Bij bloedend of ontstoken tandvlees en bij keelontsteking, kan je gorgelen met een thee van robertskruid of kauwen op de blaadjes.
De blaadjes langs het lichaam wrijven, zou muggen afstoten. Zo komt de typische geur van robertskruid toch nog van pas.
Bij pijnlijke of vermoeide voeten of bij zweetvoeten kan je een voetbadje van robertskruid proberen.

Wolkje van robertskruid (Geranium robertianum) in je tuin © CC Philip Goddard via Flickr

In je tuin

Gekweekte varianten van de tuingeranium zijn zo populair omwille van hun vullende karakter en lange bloeitijd. Ze garanderen onbezorgd tuinieren. Beplant één keer een border met geraniums en ze vormen een gesloten bladerdek dat onkruid geen kans geeft en bloeit van de lente tot het najaar.

Diezelfde vullende eigenschap geeft het robertskruid de slechte reputatie van woekerend onkruid. In de Amerikaanse staten Washington en Oregon is het zelfs bij wet een schadelijk onkruid van klasse B. Maar hey, daar is hij niet inheems en hier wel.

In je tuin mag je met een gerust hart het robertskruid verwelkomen als de spontane broer van de gekweekte geraniums. Hij vult met plezier en veel gratie de gaatjes op die je in de beplanting hebt gelaten. Misschien komt hij zelfs je gezondheid ten goede.

Heb je nog geen robertskruid, maar wil je er graag? Vraag dan eens na bij buren of familie. Je kan ook online plantjes en zaadjes kopen bij de ecologische speciaalzaak (zie de links onderaan).

Robertskruid vormt een dichte wolk van stengels, blaadjes en bloemen tot 60 cm hoog. Over zijn standplaats doet hij helemaal niet moeilijk.

Waar robertskruid andere planten overwoekert, laat hij zich gemakkelijk uittrekken. Wring de stengels klein en leg ze bovenop de grond als mulch, dat is het bovenste laagje organisch materiaal dat de bodem beschermt, voedt en vochtig houdt. Leer alles over mulchen.

Wil je robertskruid voorkomen, zorg dan dat de bodem nooit onbedekt is: plant alles vol en voeg een dikke laag mulch toe waar er nog een gaatje open blijft. Verschijnt er toch nog een robertskruidje, trek het dan uit voor de zaadjes zich vormen en leg het bovenop de mulch. Dan heb je er verder niks van te vrezen.

Vond je dit interessant? Deel dit artikel via Facebook of via e-mail.