Bevrijdingstheoloog Gustavo Gutierrez overleden op 96-jarige leeftijd

Het boek Teologia de la Liberación uit 1971 van Gustavo Gutierrez gaf de bevrijdingstheologie zijn naam. Hij zocht daarin naar antwoorden op de groeiende sociale ongelijkheid en onrechtvaardigheid in Latijns-Amerikaanse landen. De 'voorkeursoptie voor de armen', een concept dat in de Kerk door paus Franciscus gemeengoed is gemaakt, komt oorspronkelijk uit de bevrijdingstheologie. 

Hoewel ze steunt op de pastorale constitutie Gaudium et Spes (1965) van het Tweede Vaticaans Concilie, werd de bevrijdingstheologie aanvankelijk kritisch onthaald in het Vaticaan. Ze werd ervan beschuldigd te bezwijken voor een marxistische visie op de geschiedenis in plaats van een heilshistorische visie waarin God handelt. 

In 2018 werd Gutierrez door paus Franciscus gefeliciteerd en gehuldigd naar aanleiding van zijn 90ste verjaardag. In een felicitatiebrief, die ook door het Vaticaan werd gepubliceerd, bedankte de paus Gutierrez voor zijn werk. 'Ik verzeker u van mijn gebed tijdens deze belangrijke levensfase.'

Rond dezelfde tijd benadrukte kardinaal Gerhard Müller, voormalig prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer, de blijvende actualiteit van de bevrijdingstheologie. 'De bevrijdingstheologie blijft tot op vandaag belangrijk, vooral voor Latijns-Amerika, waar de lotsverbetering van een groot deel van de bevolking nog steeds niet bevredigend is.' Door de gevolgen van de globalisering heeft het boek Teologia de la Liberación uit 1971 van Gutierrez nog niets aan actualiteit ingeboet, zo onderstreepte Müller. 'De Kerk moet een kritische stem durven verheffen tegen uitbuiting, onderdrukking en de aantasting van de menselijke waardigheid.' 

Gustavo Gutierrez, geboren in 1928, studeerde geneeskunde, filosofie, psychologie en theologie in Lima, Leuven en Lyon. De katholieke priester werkte lange tijd als hoogleraar theologie en sociale wetenschappen aan de Katholieke Universiteit van Lima. De laatste jaren van zijn leven hield hij zich – ook kritisch – bezig met de historische achtergronden van de bevrijdingstheologie. Hij bleef pleiten voor de theologische relevantie van de 'voorkeursoptie voor de armen', maar erkende ook 'overdrijvingen, zelfs enkele fouten' in de bevrijdingstheologie en nam herhaaldelijk afstand van het marxisme. Sinds 2004 was hij lid van de orde van de dominicanen. 

Bronnen: KathPress (Duits) - Katholisch (Duits)